افزایش تناژ ذرت علوفه‌ای و دانه‌ای برای ما مسئله است چرا که امنیت غذایی در هر کشوری از اهمیت بالایی برخوردار است. این مهم است که مرغداری‌های کشور ما خوراک کافی برای دام‌هایشان داشته باشند و این مهم است که ما بتوانیم زنجیره‌ی امنیت غذایی در کشورمان را تضمین کنیم.
وقتی به آمار جهاد کشاورزی نگاه می‌انداختم متوجه شدم که میانگین برداشت ذرت از هر هکتار از مزراع ایران ۷ تن در هکتار است. این عدد برای استان‌های پیشرو همچون اصفهان، آذربایجان غربی و شرقی، همدان و خراسان رضوی حوالی ۱۱ تن در هکتار است و برای دیگر استان‌ها بسیار کمتر از این مقدار است.
حال اگر به آمار کشت ذرت در کشورهای پیشرفته همچون روسیه و آمریکا نگاه کنید متوجه می‌شوید که میزان برداشت در این کشورها حوالی میانگین ۲۰ تن در هکتار است که آماری بسیار بالا است. در واقع کشوری می‌تواند از لحاظ اقتصادی و امنیتی قوی باشد که در گام اول بتواند امنیت غذایی خودش را تامین کند.
افزایش تناژ ذرت
ما در این مقاله با مطالعه دیگر مطالعات در کشورهای دیگر و مقالات دانشگاهی ۱۱ مورد از راهکارهای موفق در افزایش تناژ ذرت را بیان کردیم تا شاید در راستای افزایش آگاهی و کسب درآمد مزارع ذرت مفید باشد. در واقع تلاش ما این است که بتوانیم با برخی راهکارهای ساده و ارزان که هزینه‌ی چندانی هم به کشاورز عزیز وارد نشود منجر به افزایش بازدهی مزارع ذرت بشویم.
۱۱ مورد از راهکارهای افزایش تناژ ذرت به شرح زیر است که در ادامه به توضیح هر کدام خواهیم پرداخت:
- اسیدیته خاک
- آماده سازی زمین برای کشت
- انتخاب بذر مناسب
- تراکم کاشت مناسب
- از فسفر برای ذرت استفاده کنید
- زمان کاشت مناسب را انتخاب کنید
- شناسایی و کنترل علف‌های هرز
- مواد آلی خاک را تامین کنید
- از کود پتاس برای ذرت استفاده کنید
- تناوب زراعی را فراموش نکنید
- مدیریت آب
۱. اسیدیته خاک
یکی از مسائل مهم در کشت و افزایش تناژ ذرت این است که بتوانم میزان آهک و اسید خاک را تنظیم کنیم. حتما خود شما می‌دانید که دلیل این کار چیست اما ما در اینجا یک جدول برای شما آماده کرده‌ایم تا تاثیر میزان اسیدیته را مشاهده کنید.
همان‌طور که مشاهده می‌کنید با اسیدی شدن بیش از حد خاک و رسیدن آن به عدد ۴.۵ شاهد کاهش جذب عناصر غذایی تا سطح ۳۰ درصد هستیم. در واقع با افزایش اسیدی شدن خاک می‌بینیم که جذب عناصر بسیار کاهش می‌یابد و این برای گیاه بسیار بد است که نتواند عناصر غذایی را از خاک جذب کند.
همچنین مشاهده می‌کنیم که با رسیدن سطح اسیدیته به ۶.۸ و قلیایی‌تر شدن زمین سطح حذب عناصر به ۱۰۰ درصد میزان افزوده شده به خاک می‌رسد که بسیار مطلوب است. پس در واقع می‌توانیم بگوییم که اگر می‌خواهید شاید افزایش تناژ ذرت خود باشید یک بار سطح اسیدیته خاک را اندازه بگیرید و هر چه که هست آن را به بازه ۶.۵ تا ۷ برسانید.
| سطح اسیدی | 4.5 | 5.0 | 5.5 | 6.0 | 6.5 | 6.8 |
| نیتروژن | 30% | 43% | 77% | 89% | 100% | 100% |
| فسفر | 23% | 31% | 48% | 52% | 100% | 100% |
| پتاسیم | 33% | 52% | 77% | 100% | 100% | 100% |
۲. آماده سازی زمین برای کشت
فکر نمی‌کنم لازم باشد چندان درباره‌ی اهمیت آماده سازی زمین برای کشت سخن بگویم و حتما خود شما ضرورت انجام این کار را می‌دانید اما باید بگویم که آماده سازی زمین پیش از کشت می‌تواند بسیاری از مشکلات کشت ذرت را حل کند.
پیش از کشت حتما شخم را در زمانی که متناسب با اقلیم شماست انجام دهید و از کود مرغی برای ذرت حتما استفاده کنید تا پروتئین مورد نیاز دانه‌های ذرت را تامین کند. دقت کنید که در فرایندهای پیش از کاشت حتما موارد مربوط به آفات و علف‌های هرز را رعایت کنید.
از کودهای مرغی پوسیده شده استفاده کنید و تجهیزاتی را که برای فرایند کشت وارد زمین می‌شوند حتما ضدعفونی شده باشند و از وارد کردن هر گونه ابزار آلوده به زمین خودداری کنید. آفات و بیماریهای ذرت همواره آماده ورود به مزارع هستند و این ما هستیم که باید دقت کافی داشته باشیم.
۳. انتخاب بذر مناسب
انواع بذر ذرت در بازار کشاورزی وجود دارند که برخی متناسب اقلیم‌های سردسیر و برخی متناسب اقلیم‌های گرمسیر هستند. برخی از بذرهای ذرت اصلاح شده هستند و برخی دیگر معمولی هستند.
از آن‌جایی که ما در این مورد تخصصی نداریم، لطفا برای انتخاب بذر مناسب به متخصصان مراجعه کنید.
۴. تراکم کاشت مناسب
تراکم کاشت مناسب ذرت می‌تواند تاثیر بالایی در مدیریت مزرعه و نحوه برداشت و تراکم محصول داشته باشد. طبق مطالعات دانشگاهی در آمریکا برای مناطقی با آبیاری محدود و آب کم استفاده از حدود ۳۰۰۰۰ بذر در هر هکتار توصیه می‌شود و برای مناطق با آبیاری کامل و کافی ۴۰۰۰۰ بذر در هکتار توصیه می‌شود.
با توجه به این که درصدی از بذرها اصلا به مرحله رشد نمی‌رسند و در این مسیر از بین می‌روند می‌توان گفت با توزیع این میزان بذر در زمین شاهد تراکم گیاهی مناسب برای کشت ذرت هستیم.
۵. از فسفر برای ذرت استفاده کنید
یکی از کودهای بسیار حیاتی و مهم برای ذرت که نقش مهم در ریشه زایی گیاهان دارد کود فسفر از منبع سوپر فسفات تریپل است. طبق مطالعات انجام شده استفاده از ۵۰ کیلوگرم در هکتار کود فسفر در ابتدای فصل کشت ذرت بسیار مفید است و منجر به افزایش تناژ در ذرت خواهد شد.
۶. زمان کاشت مناسب را انتخاب کنید
این خیلی مهم است که در زمان مناسب اقدام به کاشت ذرت بکنید. به نظر می‌رسد بهترین زمان برای کاشت ذرت در حوالی اردیبهشت ماه باشد و با توجه به اقلیم شما می‌تواند اوایل یا اواخر اردیبهشت انجام گیرد. البته برای ذرت علوفه‌ای می‌توان زمان کشت را کمی به تاخیر انداخت چرا که ذرت علوفه‌ای در زمان برداشت نیاز به بلوغ ندارد.
در واقع کشت کنندگان ذرت علوفه‌ای زمان کشت را تا اواخر خرداد به تاخیر می‌اندازند و به نظر می‌رسد کشت در تاریخ ۳۰ خرداد می‌تواند تاثیرات مناسبی بر روی میزان عملکرد دانه، وزن هزار دانه، وزن خشک کل بوته و درصد پروتئین داشته باشد.
۷. شناسایی و کنترل آفات و علف‌های هرز
موضوع مهم در مزارع ذرت وجود دارد به نام آفات و علف های هرز ذرت که تاثیر بسیار زیادی در کاهش عملکرد ذرت می‌تواند داشته باشد. این مهم است که در چند هفته ابتدایی کشت ذرت که هنور گیاه چندان قوی نیست که بتواند با علف‌های هرز رقابت کند علف‌های هرز و بیماریهای ذرت را کنترل کرده و منجر به افزایش تناژ ذرت شوید.
مطالعات نشان می‌دهد علف‌های هرز می‌تواند منجر به کاهش ۴۰ درصدی در برداشت ذرت از مزارع شود. فرض کنید کلا ۶ تن در هکتار ذرت برداشت می‌کنید و آن هم به دلیل به علف‌های هرز نصف شود.
همچنین آفات ذرت می‌توانند گاهی تا ۷۰ درصد مزرعه را نابود کنند و این مهم است که ما بتوانیم با استفاده از آفت کش‌ها و دیگر اقدامات پیشگیرانه منجر به کاهش اثر آفات بر روی مزرعه ذرت بشویم.
۸. مواد آلی خاک را تامین کنید
برای اینکه بتوانید به بازدهی‌های بالای ۱۰ تن در هکتار برسید حتما باید بتوانید مواد آلی خاک را تامین کنید و یکی از بهترین راه‌های تامین مواد آلی خاک ذرت استفاده از کودهای مرغی مایع برای ذرت می‌باشد. کود های مایع مرغی عصاره‌ای از تمام عناصر و مواد مورد نیاز گیاه به صورت طبیعی و ارگانیک هستند که در رشد ذرت و افزایش بازدهی آن بسیار موثر است.
در واقع کود مرغی مایع با دارا بودن هیومیک اسید، پتاسیم، ازت، فسفر و دیگر عناصر مورد نیاز ذرت می‌تواند نقش مهمی را در افزایش بازدهی و تناژ ذرت ایفا کند.
۹. از کود پتاس برای ذرت استفاده کنید
کودهای پتاس مانند پتاسیم نیترات برای ذرت می‌توانند نقشی بسیار حیاتی در افزایش تناژ ذرت داشته باشند و حتی منجر به افزایش مقاومت گیاه در برابر آفات و بیماری‌ها باشند. تحقیقات نشان می‌دهند که پتاسیم منجر به افزایش عملکرد دانه تا ۴۳ درصد می‌شود که تاثیر به سزایی در افزایش بازدهی و باردهی ذرت می‌تواند داشته باشد.
همچنین استفاده از پتاسیم در ذرت می‌تواند منجر به افزایش مقاومت گیاه به خشکی و شوری شود و این خود می‌تواند بسیار برای کشت‌های ذرت سراسر ایران که در معرض خشکی و شوری هستند مفید و موثر باشد.
۱۰. تناوب زراعی را فراموش نکنید
تناوب زراعی که یکی از مهم‌ترین مسائل کشاورزی پایدار است نباید هیچ‌گاه فراموش کنیم. ما باید سعی کنیم با اعمال تناوب زراعی مناسب برای زمین‌های کشاورزی و استفاده گیاهانی همچون گندم و یونجه زمین کشاورزی را برای سال‌های کشت متمادی آماده کنیم.
مطالعات نشان می‌دهد انجام تناوب ذرت با گندم و یونجه می‌تواند بیشترین عملکرد و کارایی را برای کشت ذرت به همراه داشته باشد. در واقع انجام تناوب زارعی ذرت و گندم به تنهایی چندان موثر نبود و منجر به کاهش برخی از عملکردها مانند کاهش جذب عناصر غذایی و کاهش درصد عملکرد دانه ذرت گردید.
۱۱. مدیریت آب
مشکلات و محدودیت‌های منابع آبی همواره منجر به کاهش عملکرد در ذرت در استان‌های مختلف کشور ما شده است و چاره‌ای نیست جز تغییر روش‌های کشت ذرت. ما باید سعی کنیم از ارقام بذر ذرتی استفاده کنیم که در برابر خشکسالی مقاومت دارند و برای کشت در نقط کم آب مناسب هستند.
همچنین ما می‌توانیم با استفاده کودهای پتاسیم و هیومیک اسید تاثیرات خشکی در گیاهان را کاهش دهیم و منجر به افزایش تناژ ذرت نسبت به شرایط عدم مدیریت آبی شویم.
ان شالله که کشتتان پر بار و تنتان سالم باشد. یا حق.