در دنیای ساخت وسایل سرگرمی و آزمایش‌های علمی خانگی، یکی از موضوعاتی که همواره توجه علاقه‌مندان را به خود جلب می‌کند. فیتیله ها یکی از ابزارهای بسیار پر کاربرد در زندگی ما هستند، گاهی از فیتیله برای روشن کردن شمع‌ها و گاهی برای تامین انرژی فعال‌سازی اولیه ترقه، بمب‌های دودزا، موشک‌ها و باروت از آن‌ها استفاده می‌کنیم.. فیتیله‌ها نقش کلیدی در کنترل زمان اشتعال در ابزارهایی مانند ترقه‌های دستی دارند و اگر به‌درستی و با مواد ساده اما مطمئن ساخته شوند، می‌توانند تجربه‌ای سرگرم‌کننده و البته بدون خطر جدی را رقم بزنند.
در این آموزش، با استفاده از مواد ساده، در دسترس و بی‌خطر مانند نخ پنبه‌ای و نمک طعام، به شما یاد خواهیم داد چگونه یک فیتیله‌ی ابتدایی اما کاربردی و ایمن بسازید. این روش برای کسانی که علاقه‌مند به تجربه‌های خلاقانه در محیطی کنترل‌شده هستند، گزینه‌ای عالی محسوب می‌شود.
با ما همراه باشید تا قدم‌به‌قدم و با رعایت کامل نکات ایمنی، این فرآیند ساده اما جالب را بیاموزید.
به طور کلی با دو روش اصلی می‌توانیم یک فیتیله ترقه برای خودمان بسازیم.
روش اول: ساخت فیتیله با استفاده از ترکیب الکلی
یکی از ساده‌ترین و در عین حال قابل‌دسترس‌ترین روش‌ها برای ساخت فیتیله‌ی موقت، استفاده از الکل‌های اشتعال‌زا مانند الکل اتانول (C₂H₅OH) می‌باشد. الکل‌ها به‌دلیل داشتن پیوندهای کربن-هیدروژن، به‌شدت قابل اشتعال هستند و در بسیاری از صنایع به‌عنوان سوخت، ضدعفونی‌کننده و حلال مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در این روش، کافی است از یک نخ پنبه‌ای خالص و ضخیم یا حتی بند کفش نخی استفاده کرده و آن را برای چند دقیقه در محلولی از الکل اتانول ۹۶ درصد (که در داروخانه‌ها با عنوان «الکل طبی» نیز شناخته می‌شود) غوطه‌ور نمایید. پس از اشباع کامل نخ، آن را خارج کرده و اجازه دهید مقدار اضافه‌ی الکل از آن چکه کند.
به این ترتیب، شما یک فیتیله‌ی الکلی سبک و سریع‌الاشتعال در اختیار خواهید داشت. اما لازم است به نکات زیر توجه داشته باشید:
-
مدت‌زمان عملکرد این فیتیله بسیار محدود است و معمولاً تنها چند ثانیه می‌سوزد، زیرا الکل به‌سرعت تبخیر می‌شود و دوام بالایی در برابر حرارت ندارد.
-
اگر پس از خارج کردن نخ از محلول الکلی بلافاصله از آن استفاده نشود، بخارات الکل به‌سرعت در هوا پراکنده شده و خاصیت اشتعال‌پذیری نخ از بین می‌رود.
-
استفاده از الکل ۹۶ درصد در این روش توصیه می‌شود، زیرا الکل‌های با درصد پایین‌تر (مانند ۷۰ درصد) به‌دلیل وجود میزان بالاتری از آب، قدرت اشتعال‌پذیری کمتری دارند.
-
این نوع فیتیله مناسب پروژه‌های کوتاه‌مدت و کنترل‌شده است و نباید به‌عنوان فیتیله‌ای دائمی یا برای ابزارهای پرخطر مورد استفاده قرار گیرد.
همچنین لازم به ذکر است که الکل اتانول به دلیل نقطه‌ی اشتعال پایین (در حدود ۱۳ درجه سانتی‌گراد)، بسیار سریع شعله‌ور می‌شود و به همین دلیل باید هنگام استفاده از آن تمام اصول ایمنی مانند استفاده از دستکش، دور بودن از منابع حرارتی و تهویه مناسب محیط به‌دقت رعایت شود.
روش دوم ساخت فیتیله ترقه
اما روش دیگری هم برای ساخت فیتلیه وجود دارد و آن استفاده از نمک پتاسیم نیترات است. شما می‌توانید طبق روش زیر و با استفاده پتاسیم نیترات و شکر اقدام به ساخت یک فیتیله امن و با طول مدت پایداری بالا بکنید و از آن در طرح‌ها و کارهای خود استفاده کنید.
مواد لازم برای ساخت فیتیله
- پتاسیم نیترات
- شکر
- ماهی‌تابه
- نخ یا بند کفش
برای خرید پتاسیم نیترات آزمایشگاهی سرو شیمی می‌توانید از صفحه روبرو بازدید کنید. خرید پتاسیم نیترات
آموزش ساخت فیتیله ترقه
گام اول
برای ساخت ماده اصلی فیتیله بر خلاف دیگر دستورالعمل‌ها باید نسب ۱ به ۱ از پتاسیم نیترات و شکر را مخلوط کنید. در این روش برخلاف روش ساخت دودزا نیازی به حرارت دادن ترکیب پتاسیم نیترات و شکر نیست و تنها کافی است این دو ماده را به خوبی مخلوط کنید.
البته می‌توانید به همان روشی که در آن مقاله ذکر کردیم نیز نخ یا بند کفش را در مخلوط کاراملی بیندازید تا مخلوط کاراملی کرم رنگ کاملا به نخ بچسبد. یعنی در حین اینکه در حال ساختن مخلوط کاراملی هستند بند کفش را درون مخلوط انداخته و هم بزنید و سپس و قبل از اینکه سفت بشود نخ را خارج کرده و در جایی بگذارید تا خشک شود.
گام دوم
در این مرحله تکه نخ یا همان بند کفش را برداشتید را خیس کنید و در مخلوط بلغانید تا به خوبی با ذرات پتاسیم نیترات و شکر ترکیب شده پوشیده شود.
گام سوم
تفاوتی ندارد که از کدام روش برای ساخت فیتیله استفاده کرده‌اید، روش الکل، روش مخلوط کاراملی یا روش مخلوط ساده پتاسیم نیترات و شکر. در این مرحله باید تکه نخ را به حال خود رها کنید تا کاملا خشک شده و آماده استافده به عنوان فیوز شود.
ممنون از توضیحات خوبت
ممنون از اینکه وقت باارزشت رو به ما اختصاص دادی
خیلی ممنون که این همه زحمت میکشی
علی جان سلام
احساس میکنم داری تیکه میندازی بهم :)))
ممنون از شما بابت همراهیتون
سلام بعد از انجام بخش اپل باز هم امکان استفاده از الکل هست؟
سلام
روی الکل خیلی نمیشه مانور داد
سریع تبخیر میشه و به اصلاح میپره
البته روش صنعتی ساخت فیتیله کمی متفاوت از این روش هست
خب روش صنعتیشو بزار یه چی که تند سوز باشه
سلام ارشیر جان
غیرقانونیه
اینا نوع فیتیلها هیچ فایده و کارایی نداره دوست عزیز!
نیترات پتاسیم یا کلرات که قویتره رو با پودره قند نع شکر و گوگرد و پودره زغال و چسب صنعتی اکسترین رو بعده اسیاب با اب مخلوط و خمیری کرده بعد۸رشته نخ رو از اغشته و از تو نی کوتاه شده رد کنین تا عین چوب سفت و عین فشفشه و بدون مشکل بسوزد!هر کسی هم که خواست میتونم دستور و فرمول و روش درست کردن هر نوع ترقه،ابشار،کوزه و کپسولی رو بهش بدم!
سلام
ممنون از نظرت علی جان
ما اینجا تحت نظارت هستیم دوست من
نمیشه هر مطلبی رو منتشر کرد
سلام میشه فرمول درست کردن ترقه کپسولی یا همون باروت سفید رو بدی