سویا یکی از مهم‌ترین گیاهان روغنی و پروتئینی دنیاست؛ با بازاری گسترده و مصرف بالا در دامداری، صنایع غذایی و صادرات. در ایران اما هنوز ظرفیت‌های کشت آن به‌خوبی استفاده نشده است.
افزایش قیمت نهاده‌ها، کم‌آبی و نیاز به تنوع کشت، باعث شده سویا برای بسیاری از کشاورزان تبدیل به گزینه‌ای جدی و سودآور شود—به‌شرطی که اصولی کشت شود.
در این راهنمای کامل، از صفر تا صد کاشت سویا را به زبان ساده و کاربردی توضیح می‌دهیم: از زمان مناسب کاشت، انتخاب بذر و آماده‌سازی زمین گرفته تا تغذیه گیاه، کنترل آفات و برداشت.
اگر به فکر شروع کاشت سویا هستید یا می‌خواهید عملکرد زمین‌تان را بالا ببرید، این مقاله برای شما نوشته شده است.
بهترین زمان کاشت سویا در ایران چه ماهی است؟
*خلاصه کلیدی متن
-
در شمال ایران (گلستان و مازندران): از اواخر اردیبهشت تا اواسط خرداد
-
در غرب و جنوب غرب (ایلام، خوزستان، لرستان): نیمه دوم خرداد تا تیر
-
در مناطق معتدل و سرد (همدان، فارس، اراک): تیر تا نیمه مرداد
اکثر کشاورزان موفق، دمای هوای بین ۲۵ تا ۳۰ درجه رو برای سبز شدن و رشد اولیه بهترین می‌دونن.
زمان کاشت سویا ارتباط مستقیمی با دما، طول روز و رطوبت خاک دارد. طبق تحقیقات موسسه‌ی تحقیقات دیم کشور و منابع بین‌المللی (مانند Iowa State University), بهترین جوانه‌زنی سویا در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد اتفاق می‌افتد.
این یعنی:
-
اگر زودتر از موعد بکاریم (مثلاً در فروردین)، دمای سرد خاک رشد اولیه را مختل می‌کند.
-
اگر دیر بکاریم (مثلاً در مرداد)، ریسک گرمای شدید و کوتاه شدن فصل رشد بالا می‌رود.
کلید موفقیت:
در هر منطقه، باید زمان کاشت طوری تنظیم شود که بخش عمده‌ی رشد رویشی گیاه (۵۰ روز اول) در هوای معتدل باشد، و دوره‌ی گلدهی و پرشدن دانه‌ها به پایان تابستان و شروع خنکی نرسد.
بر اساس مصاحبه با کشاورزان استان گلستان (منبع: مرکز تحقیقات کشاورزی گرگان)، بهترین عملکرد مربوط به مزارعی بوده که در ۵ تا ۱۵ خرداد کاشت انجام داده‌اند. در خوزستان نیز، کشاورزان ایذه و رامهرمز معمولاً از ۲۰ خرداد به بعد اقدام به کاشت می‌کنند تا از گرمای خرداد و رطوبت بالا بیشترین بهره را ببرند.
برای آنکه دمای خاک به ۱۵ درجه برسد (آستانه مناسب جوانه‌زنی سویا)، باید دمای هوای روز در حدود ۲۵ درجه تثبیت شده باشد. بنابراین نگاه کردن به تقویم کافی نیست؛ باید دمای واقعی خاک و هوا را سنجید.
شرایط لازم برای کاشت سویا: دما، خاک، نور و اقلیم
کاشت موفق سویا نیازمند مجموعه‌ای از شرایط محیطی هماهنگ است. برخلاف برخی محصولات زراعی که سازگاری بالایی با شرایط مختلف دارند، سویا در برابر تغییرات دما، کیفیت خاک و شدت نور واکنش‌پذیر است. رعایت این اصول می‌تواند عملکرد نهایی مزرعه را به‌طور چشمگیری افزایش دهد.
دمای مناسب برای رشد سویا
جوانه‌زنی بذر سویا در دمای خاک بین ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد آغاز می‌شود، اما رشد رویشی و زایشی مطلوب در دمای ۲۵ تا ۳۰ درجه رخ می‌دهد. کاهش دمای شبانه در مرحله گلدهی حتی به‌اندازه سه درجه، طبق مطالعات دانشگاه مینه‌سوتا، می‌تواند تا ۲۰ درصد عملکرد دانه را کاهش دهد. از سوی دیگر، دمای بیش از ۳۵ درجه در مرحله گلدهی و دانه‌بندی، باعث کاهش عملکرد می‌شود.
خاک مناسب برای کشت سویا
سویا در خاک‌های لومی سبک تا لومی رسی با زهکش مناسب بهترین عملکرد را دارد. pH مطلوب این گیاه بین ۶ تا ۷.۵ است. میزان ماده آلی خاک نقش کلیدی در توسعه ریشه، تثبیت نیتروژن و حفظ رطوبت دارد. استفاده از کودهای آلی، به‌ویژه کود مرغی مایع غنی‌شده، می‌تواند ساختار خاک را بهبود داده، pH را متعادل و مواد آلی خاک را افزایش دهد. طبق مطالعات مرکز تحقیقات خاک و آب کشور، EC خاک باید کمتر از ۲ دسی‌زیمنس بر متر باشد تا رشد گیاه دچار اختلال نشود.
نیاز نوری سویا
سویا از دسته گیاهان روزکوتاه است؛ به این معنا که زمانی وارد فاز گلدهی می‌شود که طول روز کمتر از حدود ۱۳ ساعت باشد. به همین دلیل، زمان‌بندی کاشت باید به‌گونه‌ای انجام شود که گلدهی گیاه در اواخر تابستان، زمانی که طول روز کاهش می‌یابد، رخ دهد. این ویژگی نوری تأثیر مستقیمی بر عملکرد دارد.
اقلیم‌های مناسب برای کشت سویا در ایران
با توجه به شرایط اقلیمی، مناطق زیر در کشور ظرفیت مناسبی برای کشت سویا دارند:
-
استان گلستان: مرطوب و معتدل – زمان مناسب کاشت: اردیبهشت تا خرداد
-
استان خوزستان: گرم و مرطوب – زمان مناسب کاشت: نیمه خرداد تا اوایل تیر
-
استان‌های فارس، اصفهان و چهارمحال: معتدل گرم – تیر تا نیمه مرداد
-
ایلام، لرستان، کرمانشاه: مناطق کوهپایه‌ای – زمان مناسب کاشت: تیرماه
آماده‌سازی زمین برای کاشت سویا (بهترین روش‌های شخم و کوددهی)
کشاورزان با تجربه‌ای که سال‌ها در مزارع سویا فعالیت داشته‌اند، به این نتیجه رسیده‌اند که موفقیت کشت، تا حد زیادی به آماده‌سازی صحیح زمین بستگی دارد. آنها بارها دیده‌اند که خاکی که به‌درستی شخم خورده و کوددهی مناسب داشته، عملکرد بسیار بهتری نسبت به زمین‌های کم‌توجه دارد
شخم و خاک‌ورزی
کشاورزان معمولاً شخم عمیق ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متری را برای افزایش تهویه خاک و نفوذ بهتر ریشه توصیه می‌کنند. تجربه نشان داده که شخم سطحی باعث تجمع آب در سطح خاک شده و ریشه‌ها را به صورت سطحی رشد می‌دهد که در زمان خشکی مشکلاتی ایجاد می‌کند
تجربه عملی کشاورزان ثابت کرده که شخم بیش از حد و خاک‌ورزی مکرر منجر به فشردگی خاک شده و ساختار آن را تخریب می‌کند. بنابراین، پس از شخم عمیق، با ابزارهای سبک‌تر مانند دیسک، زمین را آماده کشت می‌کنند
حفظ بقایای گیاهی و پوشش خاک نیز از نکات مهمی است که کشاورزان باتجربه آن را رعایت می‌کنند تا رطوبت خاک حفظ شود و از فرسایش جلوگیری شود
کوددهی و آماده‌سازی خاک
کشاورزان موفق استفاده از کود مرغی مایع غنی‌شده را به عنوان یک کود آلی موثر تأیید می‌کنند که باعث بهبود ساختار خاک، افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌ها و تقویت رشد ریشه‌ها می‌شود
استفاده از کودهای کامل با تأکید بر فسفر و پتاسیم که کشاورزان حرفه‌ای آن را به‌خصوص در مرحله آماده‌سازی خاک توصیه می‌کنند، باعث افزایش استحکام گیاه و بهبود عملکرد محصول می‌شود
بهترین زمان کوددهی نیز بر اساس تجربه کشاورزان این است که کود مرغی مایع چند هفته قبل از کاشت و کودهای معدنی در زمان کاشت یا مراحل رشد گیاه به خاک اضافه شود
آنها همچنین تاکید دارند که انجام آزمایش خاک برای تعیین دقیق نیازهای خاک، از اساسی‌ترین اقدامات قبل از کوددهی است
نکات مهم از زبان کشاورزان
در مزارعی که کود مرغی مایع به‌درستی و به موقع استفاده شده، رنگ و بافت خاک بهبود یافته و رشد گیاهان بهتر و یکنواخت‌تر بوده است
کوددهی دیرهنگام یا نامناسب اغلب باعث کاهش رشد و عملکرد گیاه و بروز مشکلاتی مانند گلدهی ناقص می‌شود
زمین‌هایی که تهویه و شخم مناسبی نداشته‌اند، بیشتر در معرض تنش‌های خشکی و بیماری‌ها بوده‌اند
چه بذر سویا بکاریم؟ انتخاب بذر مناسب برای هر منطقه
انتخاب بذر سویا یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در کشت است. کشاورزان با تجربه توصیه می‌کنند بذرهایی را انتخاب کنید که به شرایط اقلیمی منطقه شما سازگار باشند و دارای مقاومت مناسب در برابر بیماری‌ها و آفات باشند.
برای مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، بذرهای زودرس با دوره رشد کوتاه‌تر مناسب‌تر هستند تا از گرمای شدید پایانی فصل کاشت جلوگیری شود. در مناطق معتدل، بذرهایی با دوره رشد متوسط تا بلند بهتر عمل می‌کنند.
همچنین، استفاده از بذرهای با کیفیت و دارای درصد جوانه‌زنی بالا اهمیت زیادی دارد؛ زیرا بذرهای ضعیف باعث کاهش تراکم بوته و عملکرد نهایی می‌شوند.
اگر می‌خواهید بهترین نتیجه را بگیرید، حتماً بذرها را از مراکز معتبر و با گواهی تضمین کیفیت تهیه کنید و در صورت امکان، قبل از کاشت آنها را در محیطی کنترل‌شده تست جوانه‌زنی کنید.
طریقه کاشت سویا با دست و دستگاه (میزان بذر در هکتار)
انتخاب روش کاشت و تعیین میزان بذر در هکتار، دو عامل حیاتی برای رسیدن به عملکرد مطلوب در کشت سویا هستند. کشاورزان موفق و با تجربه سال‌ها آزمون و خطا نشان داده‌اند که رعایت اصول زیر تفاوت چشمگیری در میزان محصول نهایی ایجاد می‌کند.
کاشت با دست
کاشت دستی بیشتر در مزارع کوچک و در مناطقی که دسترسی به ماشین‌آلات محدود است انجام می‌شود. در این روش، توزیع یکنواخت بذر اهمیت زیادی دارد و باید دقت شود که بذرها در عمق مناسب (حدود ۳ تا ۵ سانتی‌متر) قرار گیرند. عمق کاشت نامناسب می‌تواند باعث کاهش جوانه‌زنی و تراکم بوته شود.
میزان بذر مصرفی در کاشت دستی معمولاً بین ۵۰ تا ۶۰ کیلوگرم در هکتار است. البته این مقدار بسته به کیفیت بذر و نوع ارقام می‌تواند متغیر باشد.
کاشت با دستگاه
در مزارع بزرگ، استفاده از بذرکارهای ردیفی و مکانیزه رایج است. این دستگاه‌ها امکان کاشت دقیق با عمق و فاصله مناسب را فراهم می‌کنند که در افزایش یکنواختی و تراکم بوته بسیار موثر است.
میزان بذر در کاشت مکانیزه معمولاً ۵۵ تا ۷۰ کیلوگرم در هکتار است. تنظیم دقیق دستگاه کاشت و نگهداری مناسب آن اهمیت زیادی دارد تا از هدررفت بذر جلوگیری شود.
نکات کلیدی از کشاورزان حرفه‌ای
-
رعایت عمق کاشت ۳ تا ۵ سانتی‌متر برای جوانه‌زنی بهینه ضروری است
-
بذر باید یکنواخت و بدون تجمع کاشته شود تا رقابت بوته‌ها کاهش یابد
-
میزان بذر مصرفی باید با توجه به درصد جوانه‌زنی و نوع بذر تنظیم شود
-
پس از کاشت، مرطوب نگه داشتن خاک در روزهای اولیه به موفقیت کشت کمک می‌کند
آبیاری سویا چگونه باشد؟ زمان‌بندی و مقدار آب مورد نیاز
آبیاری صحیح یکی از عوامل کلیدی موفقیت در کشت سویا است. کشاورزان با تجربه می‌دانند که تعادل میان تأمین آب کافی و جلوگیری از غرقابی شدن، تاثیر مستقیم روی عملکرد و کیفیت محصول دارد.
زمان‌بندی آبیاری
-
بهترین زمان برای شروع آبیاری زمانی است که گیاه به مرحله ۳ تا ۵ برگی برسد
-
مرحله گلدهی و پر شدن دانه‌ها حساس‌ترین دوره به خشکی است و باید آبیاری منظم و کافی در این فاز انجام شود
-
پس از پایان دوره برداشت، آبیاری معمولاً متوقف می‌شود
مقدار آب مورد نیاز
میزان آب مصرفی سویا بسته به اقلیم و نوع خاک متغیر است، اما به طور میانگین بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلی‌متر در طول فصل رشد برآورد می‌شود. خاک‌های سبک‌تر نیاز به آبیاری بیشتری دارند.
نکات کلیدی از تجربیات کشاورزان
-
آبیاری بیش از حد باعث پوسیدگی ریشه و کاهش عملکرد می‌شود
-
آبیاری کم یا نامنظم در مرحله گلدهی موجب کاهش تعداد غلاف و وزن دانه می‌شود
-
استفاده از روش‌های آبیاری کم‌فشار و قطره‌ای می‌تواند مصرف آب را بهینه کند و ریسک بیماری‌های قارچی را کاهش دهد
برنامه تغذیه سویا: از کود مرغی تا پتاسیم نیترات (کوددهی اصولی)
تغذیه صحیح گیاه سویا، عامل تعیین‌کننده در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصول نهایی است. پژوهش‌های علمی و تجربیات عملی متعدد نشان می‌دهد که ترکیب بهینه کودهای آلی و معدنی، به ویژه استفاده هدفمند از کود مرغی مایع غنی‌شده همراه با پتاسیم نیترات، تاثیر چشمگیری بر رشد ریشه، گلدهی مؤثر و تشکیل دانه‌های باکیفیت دارد.
کود مرغی مایع غنی‌شده
کود مرغی مایع غنی‌شده، به‌عنوان یک منبع غنی از نیتروژن، فسفر، پتاسیم و مواد آلی، علاوه بر تأمین مواد مغذی، موجب بهبود ساختار فیزیکی و شیمیایی خاک شده و فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک را تحریک می‌کند. تجربه کشاورزانی که خاک را با این کود بهینه کرده‌اند، نشان داده است که رشد اولیه ریشه و جذب عناصر غذایی به شکل قابل توجهی ارتقا یافته و مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی افزایش یافته است. این کود معمولاً حداقل ۱۰ تا ۱۴ روز قبل از کاشت به خاک افزوده می‌شود تا فرصت کافی برای تجزیه و آزادسازی مواد مغذی فراهم گردد.
کود کامل و پتاسیم نیترات
کودهای کامل، شامل ترکیبی از ماکرو و میکرومغذی‌ها، نیازهای تغذیه‌ای گیاه سویا را در طول مراحل مختلف رشد به‌طور متعادل تأمین می‌کنند. در این میان، فسفر به‌عنوان محرک توسعه سیستم ریشه و پتاسیم به عنوان تنظیم‌کننده فرآیندهای آبی گیاه، اهمیت بالایی دارند. پتاسیم نیترات به‌عنوان منبع سریع‌الاثر نیتروژن و پتاسیم، نقش حیاتی در مرحله گلدهی و دانه‌بندی ایفا می‌کند و به بهبود کیفیت دانه و افزایش مقاومت گیاه به تنش‌های محیطی کمک می‌نماید.
زمان‌بندی و میزان مصرف
-
مصرف کود مرغی مایع در مقدار ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ لیتر در هکتار، حداقل ۱۰ تا ۱۴ روز پیش از کاشت، زمینه مناسبی برای رشد سالم ریشه و توسعه بهتر گیاه فراهم می‌آوردپتا
-
کود کامل بر اساس نتایج آزمون خاک و نیاز گیاه، به صورت کود پایه یا سرک در مراحل مختلف رشد استفاده می‌شود
-
پتاسیم نیترات در مرحله حساس گلدهی و دانه‌بندی، به میزان ۳۰ تا ۵۰ کیلوگرم در هکتار، از طریق محلول‌پاشی یا کاربرد خاکی توصیه می‌گردد تا عناصر غذایی به سرعت و به شکل موثر جذب شوند
نکات کلیدی و ظریف از تجربه میدانی
-
ترکیب کودهای آلی و معدنی در خاک‌هایی با سطح مواد آلی پایین، بهبود ساختار خاک و افزایش ظرفیت نگهداری آب و عناصر غذایی را در پی دارد که مستقیماً بر عملکرد محصول اثرگذار است
-
رعایت دقیق زمان‌بندی کوددهی، خصوصاً در مراحل گلدهی، موجب افزایش تعداد غلاف‌ها و بهبود وزن هزار دانه می‌شود
-
عدم توجه به میزان و زمان مصرف کودها، علاوه بر کاهش جذب عناصر، می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلات فیزیولوژیکی مانند ریزش گل و پوکی دانه گردد
-
همچنین، کشاورزانی که کودها را با توجه به شرایط خاص زمین و اقلیم منطقه تنظیم کرده‌اند، نتایج به‌مراتب بهتری در بهره‌وری آب و افزایش بازده محصول گزارش کرده‌اند
زمان برداشت سویا در ایران و نکات مهم بعد از آن
برداشت به موقع سویا نقش مهمی در حفظ کیفیت دانه و جلوگیری از خسارت‌های ناشی از عوامل محیطی دارد. در ایران، زمان برداشت معمولاً از اواسط شهریور تا اواخر مهرماه است که بسته به منطقه و زمان کاشت ممکن است کمی متفاوت باشد.
نشانه‌های رسیدگی برای برداشت
-
برگ‌های پایینی شروع به زرد شدن و ریزش می‌کنند
-
غلاف‌ها خشک و قهوه‌ای رنگ شده‌اند
-
دانه‌ها سفت و خشک هستند و درصد رطوبت آنها به حدود ۱۳ تا ۱۵ درصد رسیده است
نکات مهم پس از برداشت
-
خشک‌کردن سریع دانه‌ها به کاهش احتمال رشد قارچ‌ها و آفات کمک می‌کند
-
دانه‌ها باید در مکان خشک و خنک نگهداری شوند تا کیفیت و قابلیت جوانه‌زنی حفظ شود
-
انجام عملیات تمیزکاری و جداسازی دانه‌های شکسته یا آسیب‌دیده، کیفیت محصول نهایی را افزایش می‌دهد
سود کاشت سویا در هر هکتار چقدر است؟
کشت سویا به‌عنوان یکی از محصولات پرطرفدار در کشاورزی ایران، علاوه بر تأمین نیازهای داخلی به دانه روغنی و علوفه، می‌تواند منبع درآمد مناسبی برای کشاورزان باشد. اما میزان سود نهایی به عوامل متعددی بستگی دارد که بررسی آنها به تصمیم‌گیری بهتر کمک می‌کند.
میزان عملکرد متوسط در ایران
طبق گزارش سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، میانگین عملکرد سویا در ایران بین ۲.۵ تا ۳.۵ تن دانه خشک در هر هکتار است. در استان‌های مرغوب مانند گلستان و خوزستان، این رقم می‌تواند تا ۴ تن نیز برسد.
هزینه‌های معمول کشت سویا در هر هکتار
| نوع هزینه | مقدار تقریبی (میلیون تومان) |
|---|---|
| بذر و آماده‌سازی زمین | ۵-۷ |
| کود و آبیاری | ۸-۱۰ |
| هزینه‌های نیروی کار | ۳-۵ |
| ماشین‌آلات و سایر هزینه‌ها | ۴-۶ |
| جمع کل هزینه‌ها | ۲۰-۲۸ |
درآمد حاصل از فروش محصول
با فرض قیمت متوسط هر کیلوگرم دانه سویا حدود ۴۵۰۰ تومان، درآمد ناخالص هر هکتار با عملکرد ۳ تن حدود ۱۳.۵ میلیون تومان خواهد بود.
سود خالص تقریبی
با کسر هزینه‌ها، سود خالص در هر هکتار بین ۵ تا ۱۰ میلیون تومان متغیر است که بسته به شرایط کشت، قیمت بازار و مدیریت مزرعه متفاوت خواهد بود.
نکات کلیدی برای افزایش سودآوری
-
انتخاب بذر با عملکرد بالا و مقاومت مناسب
-
رعایت اصول صحیح کوددهی و آبیاری
-
استفاده از تکنولوژی‌های نوین برای کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری
-
فروش به موقع و مدیریت بازار محصول
سؤالات پرتکرار کشاورزان درباره کشت سویا (پاسخ علمی و ساده)
۱. بهترین زمان کاشت سویا در مناطق گرمسیری چیست؟
بهترین زمان کاشت در مناطق گرمسیری معمولاً اواخر اردیبهشت تا اوایل تیر است تا گیاه در مرحله گلدهی با گرمای شدید مواجه نشود.
۲. آیا استفاده از کود مرغی مایع باعث افزایش محصول می‌شود؟
بله، کود مرغی مایع غنی‌شده باعث بهبود ساختار خاک و افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌ها می‌شود که نهایتاً به رشد بهتر ریشه و افزایش عملکرد کمک می‌کند.
۳. میزان بذر مصرفی مناسب برای هر هکتار چقدر است؟
معمولاً بین ۵۰ تا ۷۰ کیلوگرم، بسته به نوع بذر و روش کاشت، استفاده می‌شود.
۴. آبیاری سویا چگونه باید باشد؟
آبیاری باید به صورت منظم و به ویژه در مرحله گلدهی و دانه‌بندی انجام شود تا از کاهش عملکرد جلوگیری شود.
۵. بهترین روش آماده‌سازی زمین چیست؟
شخم عمیق همراه با حفظ بقایای گیاهی و کوددهی اصولی، بهترین روش برای آماده‌سازی زمین است.
۶. چه بذرهایی برای مناطق سردسیر مناسب‌ترند؟
بذرهای دیررس با مقاومت بالاتر به سرما برای مناطق سردسیر توصیه می‌شوند.
۷. آیا استفاده از پتاسیم نیترات ضروری است؟
در بسیاری از مناطق، پتاسیم نیترات نقش مهمی در مرحله گلدهی و دانه‌بندی دارد و توصیه می‌شود.
۸. چگونه می‌توان از بیماری‌ها جلوگیری کرد؟
استفاده از بذر سالم، رعایت تناوب کشت و مدیریت آبیاری و کوددهی می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌ها کمک کند.
۹. بهترین روش برداشت سویا چیست؟
برداشت با دستگاه‌های مناسب و در زمان رسیدگی کامل دانه‌ها انجام شود تا کمترین ضایعات داشته باشد.
۱۰. آیا امکان کشت سویا در خاک‌های شور وجود دارد؟
سویا به خاک‌های با EC کمتر از ۲ دسی‌زیمنس بر متر حساس است؛ در خاک‌های شور باید تدابیر اصلاح خاک انجام شود.
با نرخ ۴۵۰۰ نمی صرفه
امسال اوضاع خیلی جالب نیست
ما خودمون خیار کشت کردیم
احتمالا خرج بذرش هم در نیاد
خدا رحم کنه