یکی از مسائلی که کشاورزان اغلب درگیر آن هستند افزایش عرضه بسیار بالا در زمان برداشت محصول و کاهش قیمت آن در فصل برداشت است. در واقع کشاورز نیاز به محلی برای انبارداری سیر دارد تا بتواند آن را در زمان مناسب به بازار عرضه کند. گذشته از آن خریداران عمده سیر نیز نمی‌توانند تمام محصول را در یک روز به فروش برسانند و تمام محصول اصلا در یک روز قابل مصرف نیست.
پس ما به راه‌حلی نیاز داریم تا سیر را بدون آسیب دیدن و اثرات جانبی نگه‌داری آن در انبار و بیماری‌ها تا مدتی برای ما نگه داری کند و سپس با کیفیتی نزدیک به زمان برداشت آماده عرضه به بازار باشد.
انبارداری سیر و نگه‌داری سیر در انبار
در انبارداری نکات و مفاهیم متعددی وجود دارد که بر روی طول زمان انبارداری و نگه‌داری سیر تاثیر می‌گذارند. طول زمان خواب سیر، دمای محیط نگه‌داری
خواب سیر به بازه زمانی گفته می‌شود که از برداشت سیر آغاز می‌شود و سیرهای جوان کوچک شروع به جوانه زدن می‌کنند. هر چه این بازه طولانی‌تر باشد سیر مقاومت بیشتری نسبت به محیط و بیماری‌ها از خود نشان می‌دهد و کیفیت آن حفظ خواهد شد.
اگر سیر را در دمای ۵ تا ۱۰ درجه سانتی گراد نگه‌داری کنیم طول دوره‌ی خواب سیر به سرعت کاهش پیدا می‌کند و در دماهای بالای ۱۵ درجه سرعت جوانه زنی و رشد سیر به شدت افزایش پیدا می‌کند. در واقع به نظر می‌رسد بهترین دما برای نگه‌داری سیر منفی ۱ درجه تا منفی ۳ درجه می‌باشد.
مورد دیگری که در انبارداری سیر اهمیت دارد رطوبت محیط انبار است. در زمان نگه‌داری سیر در انبار رطوبت باید کمتر از ۷۰ درصد باشد تا از رشد کپک‌های سطحی و ریشه زنی سیرها ممانعت به عمل بیاید. در واقع دقت کنید ما باید کاری کنیم سیر بیدار نشود و جوانه نزند و دو عامل اصلی در این اتفاق رطوبت و دمای محیطی می‌باشد.
البته یک روش هم برای نگه‌داری که سیر وجود دارد که برعکس این روش است و نگه‌داری سیر در دماهای بالا و حوالی ۳۰ درجه است که بنابر تجربه ما چندان توصیه نمی‌شود.
نکته مهم در انتقال سیرها به انبار این است که باید الزاما موارد بهداشتی و ضدعفونی کردن محیط پیش از انتقال سیرها به انبار را انجام دهید تا سیرها در اثر عوامل محیطی و بیماری‌ها نابود نشوند.
آسیب‌های احتمالی در انبارداری سیر
انبارداری سیر همانند کشت آن آسیب‌ها و مواردی را می‌تواند در پی داشته باشد که منجر به کاهش کیفیت و ارزش سیر بشود. برخی از این موارد به شرح زیر است:
- کوفتگی سیر
- تغییر رنگ سیرچه
- تغییر رنگ پوسته خارجی
- پوست انداختن
- جوانه زدن و ریشه زنی
- افت وزنی
۱. کوفتگی سیر
کوفتگی سیر می‌تواند در زمان برداشت، حمل و نقل و یا بسته بندی سیر به وجود بیاید که بر اثر آن تنفس و افت وزنی در سیر افزایش می‌یابد و شرایط برای فعالیت عوامل بیماری زا ایجاد می‌شود.
۲. تغییر رنگ سیرچه‌ها
یکی از نکات مهم انتخاب انبار مناسب برای سیر داشتن گردش هوا و تهویه مناسب است. اگر انبار سیر گردش هوای مناسب نداشته باشد منجر به تغییر رنگ سیرچه‌ها می‌شود.
۳. تغییر رنگ پوسته‌های خارجی
دو عامل همواره می‌توانند به هر محصول کشاورزی آسیب بزنند، رطوبت بالا و دمای بالا و اگر هر دو این عامل همراه هم باشند زمینه ایجاد بیماری‌های قارچی همچون کپک سیاه بر روی سیر را ایجاد می‌کند که منجر به کاهش کیفیت سیر می‌شود.
۴. پوست انداختن
پوسته‌ی خارجی زیبای سیر همواره یکی از عوامل حفظ کیفیت سیر و بازارپسندی آن می‌باشد. اگر می‌خواهید سیر مناسب بازار و صادرات داشته باشید باید سعی کنید در تمام مراجل برداشت و حمل و نقل و انبارداری سیر آسیبی به پوسته خارجی وارد نشود و همواره خوب و مرتب باقی بماند.
اگر پوسته خارجی به هر نحوی آسیب ببیند سیرچه‌ها در معرض آلودگی و هوای آزاد و رطوبت قرار می‌گیرند و منجر به کاهش کیفیت سیر می‌شود. همچنین سیرهایی که پوسته خود را از دست داده‌اند برای انیارداری مناسب نخواهند بود و در طول مدت انبار داری با کاهش وزن مواجه خواهند شد.
۵. جوانه زدن و ریشه زنی
اگر طول مدت نگه‌داری و انبارداری سیر افزایش پیدا کند احتمال جوانه زدن یا ریشه زنی سیر در اثر تغییرات دمایی، رطوبت و یا چرخه‌های رشدی سیر افزایش پیدا می‌کند. با جوانه زدن یا ریشه زنی سیرچه‌ها شکل و ظاهر سیر تغییر می‌کتد و پوسته خارجی می‌شکند و سیر مستعد بیماری‌ها و آفات در طی انبارداری می‌شود.
همچنین با جوانه زدن سیر دیگر آن ظاهر زیبای بازار پسند وجود نخواهد داشت و سیر کاهش گرید پیدا می‌کند.
۶. افت وزنی
به طور کلی دو عامل اصلی منجر به افت وزنی سیر می‌شود:
- کاهش رطوبت انبار
- افزایش دمای انبار
سیر یک گیاه و موجود زنده است که دوست دارد از نظر رطوبت با محیط به تعادل برسد. اگر رطوبت نسبی محیط پایین باشد سیر دچار افت وزنی می‌شود. سیر در این شرایط نرم و پوک می‌شود و آماده ابتلا به بیماری‌ها و آفات است.
عامل دومی که می‌تواند منجر به افت وزنی سیرها بشود افزایش دمای انبار است. افزایش دمای محیطی منحر به افزایش شدت از دست دادن رطوبت در سیرها و تشدید تنفس در آن‌ها می‌شود.
در واقع همان‌طور که بیان کردیم بهترین میزان رطوبت در انبارداری سیر ۶۵ تا ۷۰ درصد است تا قابلیت ارتجاعی و کشش پوسته به خوبی حفط شود. اگر رطوبت محیط کاهش پیدا کند پوسته سیر بسیار خشک و شکننده می‌شود و در رطوبت‌های کمتر از ۲۰ درصد تقریبا پوسته کاملا تخریب می‌شود.
روش‌های کاهش آسیب در انبارداری سیر
راه‌ها روش های سنتی و هوشمند متعددی برای کاهش آسیب‌های انبارداری سیر وجود دارند که برخی از آن‌ها به شرح زیر است:
- رعایت بهداشت سالن
- کنترل دما و رطوبت
- استفاده از ترکیبات شیمیایی
- استفاده از پرتوهای پر انرژی
روش‌های نوین مانند استفاده از پرتوهای پرانرژی می‌توانند بسیار کارآمد و بهینه باشند، در روش پرتوتابی، پرتوهای پر انرژی با نفوذ به داخل بافت‌ها می‌توانند سرعت فعالیت آنزیم‌ها را کاهش داده و منجر به کاهش سرعت آسیب دیدن و فعالیت‌های بیولوژیکی در سیر می‌شود.
ببینید در واقع ما باید سعی کنیم تا سیر را برای مدتی فریز کنیم و از هر گونه فعالیت آنزیمی و زیستی در آن جلوگیری کنیم. برای پرتوتابی در انبار سرد دوز ۵۰ گری و برای انبارهای معمولی غیر استاندار دوز ۷۵ گری توصیه می‌شود. به نظر می‌رسد بهترین زمان برای پرتوتابی ۳۰ روز پس از برداشت باشد.
البته که این دستگاه‌ها بسیار گران هستند و استفاده از آن‌ها برای یک کشاورزی توجیه ندارد. مناطق سیرکاری معمولا نواحی متمرکزی هستند که از چند روستا در کنارهم ایجاد شده‌اند و کل تولید سیر یک استان در همان منطقه انجام می‌شود و می‌توان با یک جرکت جمعی یک دستگاه برای کل منطقه خریداری کرد.
نگه‌داری سیر بذری در انبار
یک استراتژی دیگر در انبارداری سیر وجود دارد که در آن برعکس روش قبل سعی می‌کنیم تا سیر به خوبی و در زمان درست جوانه بزند تا آماده کشت در زمین باشد. برای این منظور باید سیرچه‌های رسیده را در دمای ۵ تا ۱۰ درجه نگه‌داری کنیم تا به صورت یکنواخت جوانه زده و آماده کشت در زمین باشند.
بسته بندی سیر
بسته‌بندی سیر بستگی به نوع بازار و مدت زمان حمل و نقل و گرید سیر دارد. من معمولا دیده‌ام که سیرها را در سبدهای پلاستیکی قرار می‌دهند و به فروش می‌رساند. البته گاهی هم سیرها را در توری‌های کوچک و بزرگ نگه‌داری می‌کنند.
منابع