کاشت زعفران در خانه می‌تواند یک پروژه بسیار جذاب و اقتصادی برای تابستان امسال شما باشد. شما می‌توانید با کاشت زعفران در باغچه خود و در بین درختان خود باغچه‌ای سرسبز در پاییز و زمستان داشته باشید و از زعفران ارگانیک تولیدی خود استفاده کنید و لذت ببرید.
کشت زعفران در منزل فرایندی نسبتا ساده و ارزان است که می‌تواند نیاز زعفران شما را تامین کند و در مقیاس بزرگتر می‌تواند حتی درآمدی کوچک را برای شما ایجاد کند.
به طور مثال کاشت زعفران در جعبه یکی از روش‌های کاشت زعفران است که به طور معمول در خانه‌ها و شهرهایی که فضا یا زمین کافی برای کشت زعفران وجود ندارد انجام می‌شود. در این فرایند ما تلاش می‌کنیم تا در فضاهای بلا استفاده محل زندگی خود مانند پشت بام‌ها، حیاط‌ها، پارکینگ‌ها و دیگر مکان‌های منزل زعفران کشت کنیم.
من میدانم که شما سوال‌های متعددی در رابطه با کشت زعفران دارید و می‌خواهید جواب سوال‌هایی همچون:
آیا کشت زعفران در خانه سود دارد؟
آیا می‌توان در مکان‌های مسقف و يا در جعبه و گلدان زعفران کشت کرد؟
با کاشت زعفران در جعبه چه میزان زعفران می‌توانیم برداشت کنیم؟
زمان مناسب کاشت زعفران در خانه
تیرماه و شهریورماه زمان مناسب کشت زعفران در خانه است. کاشت زعفران در خانه، جعبه یا گلدان از اصول کاشت زعفران در مزرعه تبیعت می‌کند و تفاوت چندانی بین آن‌ها وجود ندارد و بر همین اساس می‌توان با اندکی تفاوت اقدام به کشت زعفران در خانه کرد.
درامد کاشت زعفران در منزل
کشت زعفران در خانه می‌تواند درآمدزا باشد، اما واقعیت این است که در اغلب موارد این نوع کشت به عنوان یک منبع اصلی درآمد محسوب نمی‌شود. میزان درآمد حاصل از آن به عوامل متعددی بستگی دارد؛ از جمله فضای در دسترس، تعداد پیازهای کشت‌شده، شرایط نگهداری و میزان بهره‌وری گیاهان.
اگر در منزل خود فضای نسبتاً وسیعی برای قرار دادن جعبه‌های کشت، گلدان‌های متعدد یا یک باغچه بزرگ دارید، می‌توانید با برنامه‌ریزی مناسب و رعایت اصول کاشت، داشت و برداشت، میزان قابل توجهی زعفران تولید کنید. در چنین شرایطی، امکان فروش بخشی از محصول زعفران وجود دارد و می‌تواند به عنوان یک منبع درآمد جانبی یا مکمل در نظر گرفته شود. این درآمد به‌ویژه در صورت بسته‌بندی مناسب و فروش مستقیم به مشتریان، ارزش افزوده بیشتری خواهد داشت.
اما در صورت محدود بودن فضا و استفاده از چند گلدان یا جعبه کوچک، میزان برداشت زعفران معمولاً تنها برای تأمین نیاز شخصی کفایت می‌کند. در این حالت، هدف اصلی از کشت زعفران در منزل، بیشتر لذت بردن از فرآیند پرورش گیاه، دسترسی به محصولی طبیعی، ارگانیک و با کیفیت بالاست تا کسب درآمد.
در مجموع، هرچند کشت زعفران در منزل به تنهایی نمی‌تواند منبع درآمدی قابل توجه باشد، اما با توسعه فعالیت و افزایش مقیاس، به‌ویژه در صورت استفاده از پشت‌بام، حیاط یا گلخانه‌های کوچک خانگی، می‌توان به تدریج این فعالیت را به یک فرصت اقتصادی سودآور تبدیل کرد.
مراحل کاشت تا برداشت زعفران
کشت زعفران در خانه اصولا فرایند پیچیده‌ای نیست و با انجام چندکار ساده می‌توانید زعفران خودتان را در خانه کاشته و آن لذت ببرید. در واقع دستورالعملی که مشاهده می‌کنید تجربه شخصی خود من در کاشت زعفران است که شما می‌توانید از آن استفاده کنید و زعفران کشت کنید.
خود من که برای بار اول زعفران کشت کردم به صورت بدی شکست خوردم و تمام بنه‌های زعفران خودم را نابود کردم. این به دلیل عدم آگاهی من از فرایند کشت زعفران بود و منجر به این اتفاف شد.
۱. آماده سازی بستر كشت
کاشت زعفران در باغچه
یکی از روش‌های رایج و مؤثر برای پرورش زعفران در خانه، کاشت آن در باغچه‌ی حیاط است. اولین گام در این فرآیند، آماده‌سازی بستر مناسب کشت می‌باشد. محیط کشت می‌تواند شامل باغچه، گلدان‌های بزرگ یا حتی جعبه‌های چوبی باشد، اما در این بخش، تمرکز ما بر کاشت زعفران در باغچه خواهد بود.
آماده‌سازی خاک باغچه
برای آماده‌سازی خاک باغچه، توصیه می‌شود در فصل پاییز یا زمستان زمین را به‌طور کامل بیل‌زنی یا شخم سبک کنید. در این مرحله، افزودن کود حیوانی کاملاً پوسیده (مانند کود گاوی یا گوسفندی) با مقدار تقریبی ۲ تا ۳ کیلوگرم به ازای هر مترمربع بسیار مفید است. این کار علاوه بر تأمین مواد مغذی، موجب بهبود ساختار فیزیکی خاک می‌شود و تهویه‌ی خاک را بهبود می‌بخشد.
کنترل علف‌های هرز
در فصل بهار و تابستان، زمانی که زعفران در خواب تابستانه به‌سر می‌برد، باید به‌طور منظم علف‌های هرز را از باغچه حذف کنید. علف‌های هرز به‌دلیل رقابت شدید برای جذب آب و مواد غذایی، تأثیر منفی بر رشد زعفران دارند و در برخی موارد حتی می‌توانند بیماری‌ها و آفات را نیز منتقل کنند. استفاده از ابزار دستی و پرهیز از سموم شیمیایی در محیط خانگی توصیه می‌شود.
کاشت زعفران در کنار درختان
اگر در باغچه‌ی خود درختان میوه یا زینتی دارید، کاشت زعفران در فضاهای بین آن‌ها بلامانع است، مشروط بر اینکه پیاز زعفران را در نزدیکی تنه یا محل آبیاری مستقیم درختان نکارید. زیرا در فصل تابستان، آبیاری منظم درختان می‌تواند به خیس شدن بیشازحد بستر پیاز زعفران منجر شود و این مسئله ممکن است باعث پوسیدگی پیازها گردد. بنابراین، توصیه می‌شود پیازها را در مناطقی از باغچه بکارید که در ماه‌های گرم سال خشک باقی می‌مانند.
ویژگی‌های خاک مناسب برای کشت زعفران
خاک ایده‌آل برای کشت زعفران، خاکی با بافت متوسط و زهکشی بالا است؛ به‌عبارت دیگر، خاک نباید خیلی سبک (شنی خالص) یا خیلی سنگین (رسی و چسبنده) باشد. ترکیب پیشنهادی برای خاک مناسب به شرح زیر است:
-
۳۰٪ شن و سنگ‌ریزه‌ی ریزدانه (جهت افزایش زهکشی و جلوگیری از ماندگاری آب)
-
۳۰٪ خاک رس یا خاک باغچه‌ای سنگین (جهت حفظ رطوبت و تأمین مواد معدنی)
-
۴۰٪ خاک لومی یا خاک برگ پوسیده (برای بهبود تهویه، سبکی خاک و تأمین مواد آلی)
pH مناسب خاک برای زعفران در حدود ۶ تا ۸ است. خاک باید از نظر شیمیایی خنثی تا کمی قلیایی باشد. همچنین توصیه می‌شود پیش از کاشت، با استفاده از یک آزمایش ساده خاک، وضعیت عناصر غذایی و بافت آن را ارزیابی کنید.
این زنبور رو هم همینجوری گذاشتم اینجا لذت ببرید
2. کاشت زعفران در جعبه
برای شروع کشت زعفران در جعبه یا گلدان باید بدانید که بهترین زمان همانند کاشت زعفران در مزرعه تابستان است. بهتر است در تیرماه یا شهریورماه اقدام به کشت زعفران در جعبه کنید و برای این کار بهتر است با آماده کردن جعبه شروع کنید.
ما برای این کار یک جعبه معمولی مثل جعبه‌های میوه نیاز داریم که بستر کشت خود را در آن آماده کنیم. بهتر است ارتفاع جعبه بیش از ۱۵ سانتی‌متر باشد، چرا که حداقل عمق کشت زعفران ۱۵ سانتی‌متر است و باید جعبه‌ای را انتخاب کنید که حداقل ۱۵ سانتی‌متر خاک را در خود جای دهد.
پس از این که جعبه را آماده کردید باید از چیزی برای اطراف آن استفاده کنید که خاک، پیاز و طوبت جعبه حفط کند. برخی از افراد از پوشش‌های گیاهی، برخی از پارچه، برخی از برزنت، پلاستیک و برخی از لایه‌های دیگر استفاده می‌کنند.
دقت کنید که از هر جنس ماده‌ای برای این کار استفاده کردید زهکشی را رعایت کنید و راه خروج آب از جعبه نبندید و تعدادی سوراخ جهت خروج آب اضافی در کف جعبه ایجاد کنید.
۲. خرید پیاز زعفران
گام دوم مهم در کاشت زعفران خرید پیاز زعفران است. برای خرید پیاز اصلا عجله نکنید و تنها هنگامی اقدام به خرید کنید که آماده کشت زعفران هستید. در واقع باید دقت کنید که پیاز زعفران برای مدت طولانی نمی‌تواند در خارج از خاک بماند و می‌تواند به سرعت آسیب دیده و خراب شود.
برای خرید پیاز زعفران هم بهتر است از خرید تعدادی خودداری کنید. مثلا هرگز پکیج‌های پیاز ۱۰۰ تایی یا چیز شبیه این را خریداری نکنید. این پکیج‌ها حاوی تعداد زیادی پیاز ریز است و وزن همه آن‌ها نهایتا می‌شود یک کیلوگرم پیاز زعفران. اما اگر بسته‌های ده کیلویی را خریداری کنید به همان میزان یا کمی بیشتر پول پرداخت خواهید کرد اما در نهایت مشخص است که ۱۰ کیلو پیاز زعفران خواهید داشت.
در مورد خرید پیاز زعفران باید به چند نکته توجه کنید که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
در مورد سایز پیاز زعفران بهتر است پیاز زعفرانی را خریداری کنید که بیش از ۱۲ گرم وزن داشته باشد. پیازهای زعفران کوچکتر از این مقدار در سال اول کشت زعفران تولید نمی‌کنند. پس بهتر است پیاز زعفران سایز متوسط که همان بین ۱۲ تا ۱۵ گرم است را خریداری کنید.
در مورد پوشال‌ها هم همان‌طور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید بهتر است پوشال‌های زعفران را جدا نکرده و با همان‌ها اقدام به کشت زعفران بکنید.
پیازهای زعفران باید به صورت جدا از هم و ضدعفونی شده باشند. در صورتی که فروشگاه از اعلام ضدعفونی شده بودن پیازها خودداری می‌کنید بهتر است از جای دیگر پیاز زعفران را خریداری کنید.
۳. کاشت پیاز زعفران در خانه
خب بعد از این که فهمیدیم چه زمانی، در چه مکانی و چه چیزی را برای تولید زعفران باید بکاریم. حالا باید به سراغ این برویم که چگونه می‌توانیم پیاز زعفران را بکاریم. برای کاشت پیاز زعفران در خانه راه‌های زیادی وجود دارد که دو روش اصلی آن‌ها کشت ردیفی و کشت چاله‌ای می‌باشد. در ادامه به بررسی این دو نوع کشت خواهیم پرداخت.
۱. کشت ردیفی
در این کشت باید یک یا چند ردیف از خاک را به عمق ۲۰ سانتی‌متر حفر کنیم و پیازها را در فاصله ۱۵ سانتی‌متری از یکدیگر و در امتداد یکدیگر در خاک قرار دهیم. اگر تعداد پیاز و فضای شما به حدی بود که باید چند ردیف از پیاز زعفران کشت کنید ردیف‌ها را در فاصله ۲۰ سانتی‌متری از یکدیگر حفر کنید.
۲. کشت چاله‌ای
روش دوم کشت زعفران کشت چاله‌ای است. در کشت چاله‌ای همان‌طور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید باید یک گودال به عمق حدود ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر حفر کنید و تعدادی پیاز را در آن قرار دهید و روی آن را با خاک بپوشانید.
۳. کاشت پیاز زعفران در جعبه يا گلدان
مقداری خاک به عمق حدود ۳ سانتی‌متر در کف جعبه بریزید و پیازها رو به بالا و با فاصله ۳ سانتی‌متری از یکدیگر در جعبه بچینید. باید دقت کنید که پیازهای زعفران خیلی نزدیک یا دور از هم نباشند. سپس به عمق حدود ۱۵ سانتی‌متر خاک روی پیازها بریزید و سطح جعبه را صاف کنید.
پس از کاشت، جعبه یا گلدان را در محلی با نور غیر مستقیم و دمای معتدل قرار دهید. نیازی به آبیاری بلافاصله پس از کاشت نیست؛ پیاز زعفران در ابتدا به دوره‌ای خشک نیاز دارد تا ریشه‌دهی بهتر صورت گیرد. معمولاً پس از گذشت ۴ تا ۶ هفته از کاشت، اولین نشانه‌های رشد (جوانه‌زنی) نمایان می‌شود. در این مرحله، می‌توانید آبیاری را آغاز کنید. توجه داشته باشید که خاک باید همیشه مرطوب باشد اما از تجمع آب در کف ظرف جلوگیری شود تا از پوسیدگی پیازها پیشگیری گردد.
در طول دوره رشد، زعفران به نور کافی، هوای تازه و زهکشی مناسب نیاز دارد. از قرار دادن جعبه در مکان‌های کاملاً بسته یا بسیار گرم خودداری کنید. با نزدیک شدن به فصل پاییز، گلدهی آغاز می‌شود و شما می‌توانید گل‌های بنفش زیبای زعفران را برداشت کرده و رشته‌های قرمز رنگ (کلاله‌ها) را جدا نمایید. برای حفظ کیفیت، این رشته‌ها باید در محیطی خشک، خنک و دور از نور مستقیم آفتاب خشک شوند.
۴. آبیاری گیاه زعفران در خانه
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید در پرورش زعفران به آن توجه داشته باشید، نحوه و زمان‌بندی صحیح آبیاری این گیاه است. زعفران به‌طور طبیعی گیاهی کم‌آب‌بر محسوب می‌شود و آبیاری بیش از اندازه نه‌تنها مفید نیست، بلکه می‌تواند منجر به پوسیدگی پیازها و آسیب جدی به گیاه شود.
در طول سال، آبیاری زعفران تنها در فصول خاصی انجام می‌شود؛ به‌ویژه در فاصله‌ی پاییز تا اوایل بهار، که باید در مجموع چهار مرتبه آن را آبیاری کنید:
-
آبیاری اول: اوایل مهرماه، حدود یک هفته پس از کاشت پیازها؛ این آبیاری به فعال شدن پیاز و آغاز ریشه‌زنی کمک می‌کند.
-
آبیاری دوم: اوایل آبان‌ماه، اندکی پیش از شروع دوره‌ی گلدهی؛ این مرحله به تغذیه‌ی مناسب پیازها و تقویت گل‌ها کمک می‌نماید.
-
آبیاری سوم: اوایل آذرماه، پس از پایان گلدهی؛ در این مرحله گیاه وارد فاز رویشی می‌شود و نیاز به رطوبت کافی برای رشد برگ‌ها دارد.
-
آبیاری چهارم: در نزدیکی نوروز یا نهایتاً تا اردیبهشت‌ماه، پیش از ورود گیاه به خواب تابستانه؛ این آبیاری آخر به ذخیره‌ی انرژی در پیاز برای سال آینده کمک می‌کند.
نکته بسیار مهم آن است که در سایر ماه‌های سال، به‌ویژه فصل تابستان یا هنگام کاشت اولیه، زعفران نیازی به آبیاری ندارد. در این دوران، خاک باید خشک نگه داشته شود، چرا که رطوبت بیشازحد می‌تواند موجب فساد و از بین رفتن پیازها شود.
۵. کوددهی
یکی از مراحل کاشت زعفران در خانه کودهی گیاه است. ما یک مرحله اصلی کوددهی داریم که قبل از کشت زعفران و با کودهای حیوانی پوسیده انجام می‌شود و دو مرحله کوددهی دیگر داریم که هر سال انجام می‌شود. در کوددهی سالانه می‌توانیم از کودهای مختلفی برای تغذیه زعفران استفاده کنیم و مسئله چندان پیچیده نیست.
کودهای هیومیک اسید برای افزایش جذب مواد مغذی و بهبود بافت خاک و کودهای NPK برای تامین نیازهای پایه‌ای گیاه پیشنهاد ما برای مزرعه زعفران کوچک شما می‌باشد.
۶. برداشت زعفران خانگی
برداشت زعفران در حوالی آبان‌ماه و در ساعات ابتدایی روز انجام می‌شود. در حوالی ساعت ۷ صبح گل‌های زعفران به آٰرامی شروع به بالا آمدن می‌کنند و شما می‌توانید آن‌ها را از ساقه جدا کنید. گل زعفران از سه بخش اصلی تشکیل می‌شود که به شرح زیر است:
۱. کلاله زعفران
۲. گلبرگ بنفش زعفران
۳. پرچک زرد رنگ زعفران
شما باید هر سه بخش گل را جدا کرده و محلی پهن کنید تا خشک شود، در واقع اجزای گل در هنگام چیدن مرطوب هستند و به این شکل نمی‌توان از زعفران استفاده کرد یا آن را برای مدتی طولانی نگهداری کرد. برای خشک کردن نیز می‌توانید از یک بخاری یا نور طبیعی خورشید استفاده کنید.
در ویدیو زیر می‌توانید نحوه پاک کردن گل‌های زعفران را مشاهده کنید.
نکات مهم کشت زعفران در خانه
- یکی از نکات مهم کشت زعفران در خانه این است که دقت کنید نباید در تابستان زعفران را آبیاری کنید. آبیاری تابستانه زعفران منجر به افزایش بیماری و آفت زعفران می‌شود و منجر به از بین رفتن پیازها می‌شود.
- نکته مهم دیگر این است که پیاز زعفران را در مدت طولانی خارج از خاک نگه‌ندارید و تنها زمانی اقدام به خرید کنید که قصد دارید آن را به سرعت در خاک کشت کنید.
- دقت کنید که زعفران یک گیاه چند ساله است و نیازی نیست که پیاز زعفران را هر ساله از خاک خارج کنید و یک‌بار که پیاز را در خاک کشت کنید تا ۷ سال می‌توانید از محصول زعفران آن استفاده کنید.
