کود مرغی یکی از بهترین منابع برای تأمین مواد مغذی گیاهان است. این کود عمدتا از فضولات مرغ ها به دست می آید و یک کود طبیعی است. مصرف کود مرغی برای گیاهان به دلیل وجود درصد بسیار بالایی از عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم و سایر مواد معدنی ضروری برای رشد گیاهان، ضروری است.
با این حال مصرف مستقیم این کود می تواند برای گیاهان مضر باشد و به آنها آسیب برساند. زیرا این کود ممکن است حاوی آمونیاک و مواد مضر باشد که می‌تواند به گیاه آسیب برساند. به همین دلیل، پوساندن کود مرغی قبل از استفاده بسیار اهمیت دارد. در ادامه نحوه مصرف کود مرغی و پوساندن آن را آموزش خواهیم داد.
بهترین زمان مصرف کود مرغی
کود مرغی یکی از پربازده‌ترین کودهای آلی در کشاورزی محسوب میشود که سرشار از عناصر حیاتی مانند نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K) و مواد آلی ارزشمند است. اما زمان استفاده از کود مرغی نقش بسیار مهمی در اثرگذاری و جذب بهتر آن توسط گیاهان و درختان دارد. اگر در زمان نامناسب مصرف شود، ممکن است نه‌تنها بازدهی نداشته باشد، بلکه موجب آسیب به ریشه‌ها یا افزایش شوری خاک نیز شود.
۱. مصرف در فصل پاییز (مهر تا آذر) – بهترین زمان برای آماده‌سازی خاک
مصرف کود مرغی در فصل پاییز، به‌ویژه پس از برداشت محصول و پیش از آغاز خواب زمستانی درختان، بهترین زمان ممکن برای تقویت خاک به‌حساب می‌آید. در این زمان، کود مرغی فرصت کافی دارد تا در طول زمستان تجزیه شده و به عناصر قابل جذب برای گیاهان در فصل بهار تبدیل شود.
✔ مناسب برای: درختان میوه (سیب، بادام، گردو، پسته)، درختان زینتی، گیاهان دائمی
✔ مزیت: افزایش مواد آلی خاک، بهبود ساختار خاک، کاهش مصرف کودهای شیمیایی در بهار
✔ روش مصرف: پخش سطحی یا مخلوط با خاک، به‌صورت کود پایه
۲. اوایل بهار (فروردین تا اردیبهشت) – شروع فصل رشد
در ابتدای فصل رشد، گیاهان و درختان نیاز فوری به مواد مغذی دارند. استفاده از کود مرغی کمپوست‌شده و کاملاً پوسیده در این زمان، می‌تواند انرژی لازم برای شروع قوی رشد را فراهم کند.
✔ مناسب برای: محصولات زراعی (سیب‌زمینی، گوجه، بادمجان)، نهال‌های جوان، درختان در حال شکوفه‌دهی
✔ مزیت: افزایش رشد رویشی، تحریک جوانه‌زنی، بهبود عملکرد ابتدایی
✔ هشدار: حتماً از نوع کاملاً پوسیده استفاده شود تا از سوختگی ریشه‌ها جلوگیری شود.
۳. تابستان (تیر تا مرداد) – کوددهی مکمل در دوره باردهی
در مناطق گرم و خشک، استفاده از کود مرغی مایع یا رقیق‌شده در فصل تابستان می‌تواند نقش مکمل تغذیه‌ای داشته باشد، به‌ویژه زمانی که درختان در دوره باردهی و تشکیل میوه هستند.
✔ مناسب برای: باغات بادام، پسته، انگور و زیتون
✔ مزیت: تقویت عملکرد میوه، بهبود کیفیت محصول، حفظ رطوبت خاک
✔ نکته مهم: از مصرف مستقیم کود تازه خودداری شود؛ تنها به‌صورت محلول یا رقیق‌شده استفاده شود.
۴. زمستان (در مناطق گرمسیر) – فرصت ویژه در اقلیم خاص
در مناطقی مانند استان‌های جنوبی ایران (سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر)، که زمستان‌ها یخبندان ندارد، می‌توان در فصل زمستان نیز کود مرغی پوسیده را مصرف کرد. این کار باعث آماده‌سازی بهتر خاک برای فصل کاشت بهاره میشود.
✔ مناسب برای: کشت‌های زمستانه یا آماده‌سازی باغات
✔ مزیت: افزایش فعالیت میکروبی خاک، صرفه‌جویی در مصرف کود در فصل رشد
✔ شرط: خاک نباید یخ‌زده یا اشباع از آب باشد.
نحوه مصرف کود مرغی
کود مرغی به دو صورت مایع و خشک در بازار وجود دارد که هر یک روش استفاده مخصوص به خود را دارند:
۱. نحوه مصرف کود مرغی مایع
کود مرغی مایع یکی از انواع کود های آلی است که از فضولات مرغ ها به دست می آید و به‌طور ویژه به‌صورت مایع تهیه میشود. این کود به دلیل سرعت جذب بالا و همچنین سهولت استفاده از آن، یکی از بهترین انتخاب ها برای تغذیه گیاهان در باغات و گلخانه ها است.
از مزایای کود مرغی مایع می توان به جذب سریع تر این کود توسط ریشه گیاه، محتوای بالای مواد مغذی و کم خطر بودن این کود برای گیاهان اشاره کرد.
کود مرغی مایع به طور عمده به دو روش آبیاری و محلول پاشی استفاده می شود.
-
استفاده کود مرغی در آبیاری
یکی از رایج ترین و محبوب ترین روش های استفاده از کود مرغی مایع، روش آبیاری است. در این روش، مقدار مشخصی از کود مایع را با آب مخلوط کرده و به‌طور یکنواخت به خاک اطراف ریشه‌ها می‌ریزیم. این روش باعث جذب بسیار سریع مواد مغذی موجود در کود توسط ریشه گیاهان می شود.
در مورد مقدار استفاده از کود مرغی مایع در روش آبیاری نمی توان عدد دقیقی را گفت زیرا این مقدار بسته به ویژگی های باغ یا زمین کشاورزی شما و کیفیت خاک و آب و هوای هر منطقه متغیر است. اما اگر بخواهیم همه فاکتور های تاثیر گذار در این مقدار را متناسب و استاندارد در نظر بگیریم؛ می توانیم به ازای هر ۱۰ لیتر آب، ۱ لیتر کود مرغی مایع استفاده کنیم.
-
استفاده کود مرغی در محلول پاشی
روش دیگر مصرف کود مرغی مایع، محلول پاشی است. در این روش، کود مایع را با آب رقیق کرده و آن را به‌طور یکنواخت روی سطح برگ‌های گیاه اسپری می‌کنید. این روش معمولاً برای گیاهانی که به جذب سریع‌تر مواد مغذی از طریق برگ نیاز دارند، مناسب است.
نکته مهم این است که کود مرغی مایع برای اکثر گیاهان مناسب است، اما باید توجه داشت که بعضی از گیاهان به نیتروژن بیشتری نیاز دارند. برای گیاهانی که حساس به نیتروژن هستند، بهتر است از کودهای مخصوص آنها استفاده شود. همچنین می‌توان کود مرغی مایع را با دیگر کودهای آلی یا معدنی مخلوط کرد. اما همیشه باید دستورالعمل‌ها را برای هر نوع کود رعایت کرده و ترکیب‌هایی که با هم سازگاری دارند را استفاده کنید.
کشاورزان و باغداران به طور معمول از کود مرغی مایع در زمان های مشخصی استفاده می کنند. یه عنوان مثال آنها از این کود در اول بهار، در طول فصل رشد گیاه ( حدودا ۳ الی ۴ هفته یکبار)، و قبل از گلدهی و بار دهی استفاده می کنند.
هنگام مصرف کود مرغی به زمان هم دقت کنید. بهترین زمان برای استفاده از کود مرغی مایع، صبح زود یا عصر است، زمانی که دمای هوا پایین‌تر است. استفاده در هوای گرم و خشک می‌تواند به تبخیر سریع مواد مغذی منجر شود.
همچین باید توجه داشته باشید که کود مرغی مایع باید در مکان‌های خنک و خشک نگهداری شود و از نور مستقیم خورشید دور باشد تا اثرات منفی نداشته باشد.
۲. نحوه مصرف کود مرغی خشک
کود مرغی خشک از فضولات مرغ‌ها که به‌طور طبیعی یا با استفاده از دستگاه‌ها خشک شده‌اند، به‌دست می‌آید. این کود به عنوان یک منبع غنی از مواد آلی در خاک استفاده می شود. کود مرغی خشک به دلیل اینکه مواد مغذی آن غلیظ است، باید قبل از استفاده با خاک مخلوط شود. به عنوان مثال کود مرغی خشک دارای درصد بسیار بالایی از عنصر نیتروژن است و اگر با خاک مخلوط نشود و درصد نیتروژن آن کنترل نشود، باعث آسیب به ریشه ها و سوختن گیاه می شود.
برای استفاده از کود مرغی خشک اول باید زمین را به خوبی شخم بزنید و آن را آماده کنید. سپس کود مرغی خشک را به‌صورت یکنواخت روی سطح خاک پخش کنید. پس از پخش کود، خاک را به‌خوبی شخم بزنید تا کود در خاک جذب شود و تجزیه شود. و در آخر زمین را آبیاری کنید تا مواد مغذی به عمق خاک منتقل شوند.
مقدار مصرف کود مرغی خشک به نوع گیاه و وضعیت خاک بستگی دارد. اما به‌طور کلی، مقدار مصرف کود مرغی برای هر ۱۰۰ متر مربع باغ یا زمین زراعی، بین ۲۰ تا ۴۰ کیلوگرم است. در صورتی که خاک فقیر باشد، مقدار مصرف می‌تواند بیشتر باشد و بالعکس.
آموزش پوساندن کود مرغی
سریعترین روشی که برای پوساندن کود دامی وجود دارد یک پروسه‌ی چهار ماهه است که با مخلوط کردن کاه، گوگرد،اوره با کود حیوانی انجام میشود. ممکن است برخی از دوستان دلیل اصلی پوساندن کود حیوانی را ندانند و بخواهند از کود تازه در مزارع خود استفاده کنند و این پروسه‌ی چهار ماهه را برای فرآوری کود حیوانی پشت سر بگذارند.
کود مرغی تازه به‌دلیل مقادیر بالای نیتروژن، آمونیاک و باکتری‌های موجود در آن، در صورت استفاده مستقیم ممکن است باعث سوختن ریشه‌های گیاهان شود. همچنین، مصرف کود مرغی تازه می‌تواند بوی نامطبوعی ایجاد کند و محیط زیست را تحت تأثیر قرار دهد. با پوساندن کود، ترکیب آن تغییر کرده و مواد مغذی آن به‌شکلی قابل جذب برای گیاهان تبدیل میشود.
همچنین از مزایای دیگر مصرف کود مرغی پوسیده شده، افزایش مواد مغذی است. زیرا کود پوسیده دارای مقادیر متعادل‌تری از نیتروژن، فسفر و پتاسیم است که برای گیاهان مفیدتر است.
فرض کنید شما یه مزرعه دار هستید و ۱۰ تن کود مرغی خریده اید و میخواهید آن را بپوسانید. در ابتدا باید با مواد مورد نیاز خود آشنا شوید.
مواد مورد نیاز برای پوساندن کود مرغی:
شما برای پوساندن ۱۰ تن کود مرغی به مواد زیر نیاز دارید.
- ۱ الی ۱.۵ تن کاه و کلش گندم (دلخواه)
- ۱ الی ۲ تن کاه و کلش جو (دلخواه)
- ۱۰۰ کیلوگرم کود اوره
- ۲۵۰ کیلوگرم گوگرد خالص ۹۹ درصد
مراحل پوساندن کود مرغی:
۱. برای پوساندن کود مرغی، نیاز به یک مکان خشک و دارای تهویه مناسب است. مکان باید دور از نور مستقیم خورشید و باران قرار داشته باشد. همچنین، این مکان باید به‌گونه‌ای باشد که میکروارگانیسم‌ها بتوانند به‌خوبی عمل تخمیر را انجام دهند. یک محیط نیمه‌سایه با تهویه مناسب بهترین گزینه است.
۲. تمام مواد گفته شده را با هم مخلوط کنید
۳. سپس باید مخلوط تهیه شده را به مدت ۲-۳ هفته به حال خود رها کنید تا واکنش های مورد نیاز ما انجام شود
۴. بعد از گذشت ۲ الی ۳ هفته ترکیب ما کمی به حالت لجن در خواهد آمد، در این مرحله به مخلوط خود کمی آب اضافه می کنیم تا بیشتر به حالت لجن در بیاید
۵. دوباره ترکیب ایجاد شده را به مدت ۱ ماه کنار می گذاریم که استراحت کند. البته در این مدت باید به طور مداوم دمای مخلوط را چک کنیم تا تا وقتی به محدوده دمایی ۷۰ درجه رسید مخلوط کود حیوانی را هوادهی کنیم
۶. بعد از اولین هوادهی هر دو هفته یکبار هوادهی های بعدی را انجام دهید. جمعا بین ۳ تا ۴ دفعه هوادهی لازم است تا کود آماده شود.
۷. در حین این فرایند می‌توانید ۲-۳ تن ماسه بادی به مخلوط کود مرغی خود اضافه کنید تا فراوری خوبی را انجام داده باشید.
نکات مهم:
- در حین فرآیند پوساندن، رطوبت مخلوط باید در سطح مناسبی نگه داشته شود. اگر مخلوط خیلی خشک باشد، فرآیند تجزیه کندتر خواهد شد و اگر خیلی مرطوب باشد، ممکن است محیطی برای رشد باکتری‌های ناسالم ایجاد شود. برای کنترل رطوبت، می‌توانید از یک اسپری آب برای مرطوب کردن کمپوست استفاده کنید.
- برای اینکه بفهمیم آیا کود ما پوسیده شده است یا نه چند نشانه و علایم وجود دارد. به عنوان مثال کود پوسیده به رنگ قهوه ای تیره و کمی ترد است. همچنین کود پوسیده بویی ملایم و طبیعی دارد و دیگر بوی آمونیاک یا بوی بد ندارد. و اینکه کود پوسیده باید ساختار نرم و خاکی داشته باشد و نباید تکه‌های بزرگ یا سخت در آن دیده شود.
- برای مشاهده بهترین نتیجه باید نسبت مواد آلی (کاه، برگ‌ها، خاک اره و…) به طور دقیق رعایت شود تا تعادل نیتروژن و کربن حفظ شود.
- ممکن است در سال های اول کشت خود نتوانید کود مرغی پوسیده شده را درست کنید. اصلا نگران نباشید! شما می توایند برای داشتن عملکرد عالی در سال اول، به جای کود مرغی فراوری شده از کود های پایه مثل سولفات پتاسیم،کود کامل و سوپر فسفات تریپل و…. استفاده کنید.
