با پیشرفت کشاورزی مدرن، کشت گلخانه ای به عنوان وسیله ای حیاتی برای افزایش بهره وری کشاورزی و تضمین ایمنی مواد غذایی گسترش یافته است. در هنگام ساخت گلخانه، مواد پوشش دهنده نقشی محوری ایفا می کنند. زیرا مستقیماً بر عوامل محیطی مانند نور، دما و رطوبت داخل گلخانه تأثیر می گذارد که در نهایت بر رشد و عملکرد محصول تأثیر می گذارد. بنابراین، انتخاب یک ماده پوششی مناسب برای گلخانه بسیار مهم است.
در واقع پوشش گلخانه چیزی بیش از یک لایه محافظ برای محصولات شماست. آنها یک مؤلفه مهم در موفقیت کشاورزی شما هستند و بر همه چیز از کنترل دما گرفته تا پیشگیری از آفات تأثیر می گذارند. در این مقاله ما به پوشش های گلخانه می پردازیم، انواع، مزایا و نحوه انتخاب پوشش مناسب را بررسی می کنیم.
پوشش گلخانه ای چیست؟
پوشش های گلخانه اهداف متعددی را انجام می دهند، از جمله محافظت از گیاهان در برابر شرایط آب و هوایی سخت، آفات و بیماری ها و کنترل محیط داخلی گلخانه.
پوشش گلخانه به دلایل مختلفی ضروری است. آنها گیاهان را از شرایط آب و هوایی سخت محافظت می کنند. از آفات و بیماری ها جلوگیری کرده و به کنترل محیط داخلی گلخانه کمک می کنند. این کنترل بر روی محیط، امکان کشت در تمام طول سال را بدون توجه به شرایط آب و هوایی خارجی فراهم می کند.
مزایای استفاده از انواع پوشش گلخانه ای
پوشش های گلخانه ای انواع مختلفی دارند ولی برای اهداف مشترکی مورد استفاده قرار می گیرند که در ادامه شرح داده شده است.
۱. کنترل دما
یکی از مزایای اولیه پوشش های گلخانه کنترل دما است. یک پوشش خوب می تواند به حفظ دمای ثابت در گلخانه کمک کند، که برای رشد و نمو گیاهان بسیار مهم است. به عنوان مثال، یک پوشش بازتابنده برای گلخانه می تواند به پایین نگه داشتن دما در ماه های گرم تابستان کمک کند.
۲. پیشگیری از آفت
پوشش های گلخانه، به ویژه آنهایی که به صورت مشبک یا توری طراحی شده اند، می توانند به طور موثری از ورود آفات جلوگیری کنند. به عنوان مثال، توری حشرات برای گلخانه می تواند از رسیدن حشرات مضر به گیاهان شما بدون مسدود کردن نور خورشید یا جریان هوا جلوگیری کند.
۳. بهبود بازدهی محصول
با ارائه یک محیط کنترل شده، پوشش های گلخانه ای می تواند بازدهی محصول را به طور قابل توجهی بهبود ببخشد. آنها از گیاهان در برابر شرایط نامساعد جوی و آفات محافظت می کنند که منجر به گیاهان سالم تر و بهره وری بالاتر می شود.
انواع پوشش‌های گلخانه‌ای
مواد مختلف پوشش گلخانه مزایا و معایب منحصر به فرد خود را دارند و برای نیازهای مختلف کاشت و شرایط محیطی مناسب هستند. هنگام انتخاب مواد پوششی مناسب گلخانه، عواملی مانند عبور نور، عملکرد عایق، استحکام مکانیکی و دوام، باید در کنار شرایط خاص کشت و محدودیت بودجه در نظر گرفته شود.
1. پلاستیک
به عنوان یکی از مواد اصلی پوشش گلخانه، پلاستیک دارای مزایایی همچون قیمت پایین، نصب آسان و هزینه نگهداری پایین است. بنابراین، در گلخانه های شخصی و کشاورزی در مقیاس کوچک به طور گسترده ای استفاده می شود. با این حال، معایب آن، مانند طول عمر کوتاه، توانایی عایق ضعیف و عبور نور کم نیز کاملاً مشهود است. در پاسخ به این مسائل، فیلم های پلاستیکی به طور مداوم بهبود و توسعه یافته اند. در حال حاضر فیلم های عملکردی کامپوزیتی مختلفی از مواد اولیه مانند پلی اتیلن (PE)، پلی وینیل کلراید (PVC) و رزین‌های اتیلن-وینیل استات (EVA) ساخته شده اند.
فیلم های کامپوزیت مزایایی مثل عمر طولانی، عملکرد عالی مانند ضد مه، مقاومت در برابر سایش، مقاومت در برابر گرد و غبار، عایق و خواص ضد پیری دارند. علاوه بر این، انواع مختلف فیلم پلاستیکی مزایا و معایب خاص خود را دارند. به عنوان مثال، فیلم پلی اتیلن دارای عبور نور خوب است اما عملکرد عایق ضعیفی دارد. در حالی که فیلم PVC عملکرد عایق خوبی دارد اما عبور نور آن کم است.
در حال حاضر استفاده از فیلم های پلاستیکی در مناطق آسیایی رایج تر است و نه تنها برای گلخانه های خصوصی بلکه برای شرکت های بزرگ کشاورزی نیز استفاده می شود.
۲. شیشه
شیشه به دلیل عبور نور عالی و مواد پایدار، یک انتخاب محبوب برای مواد پوشش گلخانه است. معمولاً برای پوشش های گلخانه ای از شیشه با ضخامت 4 یا 5 میلی متر استفاده می شود که 4 میلی متر استاندارد در اروپا و ایالات متحده است و 5 میلی متر در مناطق مستعد تگرگ استفاده می شود.
در حالی که شیشه عملکرد عایق را بین فیلم پلاستیکی و پانل های پلی کربنات ارائه می دهد، عبور نور آن بی رقیب است. اما لوازم جانبی و مواد آب بندی مورد نیاز برای گلخانه های شیشه ای می تواند نسبتاً پرهزینه باشد. اندازه بزرگ شیشه به بار اسکلتی می افزاید و نیاز به پشتیبانی ساختاری را افزایش می دهد که منجر به هزینه های کلی بالاتر می شود.
با این وجود، در کشورها و مناطقی با نور خورشید محدود، مانند هلند، گلخانه های شیشه ای به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرند. از مزایای آنها می توان به دوام، مقاومت در برابر تغییر شکل، سهولت در تمیز کردن و ظاهر زیبا اشاره کرد. در نتیجه، گلخانه های شیشه ای برای تولید گل های با کیفیت، تأسیسات تحقیقاتی و سایر مکان هایی که الزامات کنترل محیطی سختگیرانه دارند، مناسب هستند. با این حال، قیمت گزاف آن ممکن است استفاده از آن را توسط کشاورزان عادی محدود کند.
۳. پانل های پلی کربنات (PC)
پانل های پلی کربنات (PC) به عنوان یک پوشش گلخانه ای محبوب به دلیل عملکرد فوق العاده در بین کشاورزان و تولیدکنندگان گلخانه ای مورد توجه قرار گرفته است. پوشش های گلخانه معمولاً از پانل های شفاف بی رنگ PC استفاده می کنند که در انواع توخالی (دو یا سه لایه) یا موج دار موجود است.
این پانل ها به طور قابل توجهی عملکرد عایق گلخانه را بهبود می بخشند، مصرف انرژی را کاهش می دهند و در عین حال عبور نور برتر و عمر مفید بیشتری را ارائه می دهند. پانل های پلی کربنات به عنوان یک ماده گلخانه ای نوآورانه، علیرغم سرمایه گذاری اولیه نسبتاً بالایی که دارند، به کاهش هزینه های عملیاتی و نگهداری طولانی مدت کمک می کنند.
از مزایای پنل های پلی کربنات می توان به عبور نور عالی، مقاومت در برابر ضربه قوی، خواص ضد پیری و ضد اشعه ماوراء بنفش و همچنین مقاومت در برابر دماهای بالا و پایین اشاره کرد.
این ویژگی ها به حفظ دما و رطوبت پایدار در گلخانه کمک می کند و رشد گیاه را تقویت می کند. علاوه بر این، پانل های پلی کربنات سبک وزن، استحکام بالا، مقاوم در برابر شعله، قابلیت تحمل بارهای قابل توجه، بادوام و آسان برای تمیز کردن، نگهداری و نصب هستند.
با این حال، پانل های پلی کربنات نیز دارای معایبی هستند. قیمت بالای آنها ممکن است برای همه کشاورزان و تولیدکنندگان گلخانه مناسب نباشد. علاوه بر این، شفافیت پانل ها با گذشت زمان کاهش می یابد و نیاز به تعویض دوره ای و افزایش هزینه های تعمیر و نگهداری دارد. در نهایت، به دلیل مواد نسبتاً سخت، در هنگام نصب باید مراقب باشید تا از خراشیدگی یا آسیب جلوگیری شود.
بهترین پوشش برای گلخانه
عوامل مختلفی در انتخاب پوشش گلخانه ای دخیل هستند که برای کسب بهترین نتایج باید آنها را مورد نظر قرار دهید. این موارد در ادامه ذکر شده است.
۱. بررسی نوع گیاه
گیاهان مختلف نیازهای متفاوتی دارند و بر این اساس پوشش گلخانه ای را باید انتخاب نمایید. برخی از محصولات به سطوح بالاتری از تشعشعات فعال فتوسنتزی (PAR) نیاز دارند تا از نور خورشید کافی برای رشد و نمو اطمینان حاصل شود، در حالی که برخی دیگر نیاز به عملکرد عالی عایق برای حفظ درجه حرارت و رطوبت مطلوب دارند که در نتیجه بازدهی را افزایش می دهند.
به عنوان مثال، برخی از میوه ها و سبزیجات، مانند گوجه فرنگی، خیار و فلفل، برای تحریک فتوسنتز و بهبود عملکرد و کیفیت، به نور خورشید فراوان نیاز دارند. در نتیجه، برای پرورش این محصولات موادی را با ویژگی های انتقال نور بالا مانند شیشه یا ورق های پلی کربنات باید مورد استفاده قرار دهید.
برعکس، برخی از گیاهان ریشه و غده، مانند سیب زمینی شیرین و تربچه، به عملکرد عایق بهتری برای حفظ دما و رطوبت رشد پایدار نیاز دارند. در نتیجه، این محصولات اغلب مواد پوششی با خواص عایق بهبود یافته، مانند فیلم پلاستیکی یا ورق های پلی کربنات چند جداره را نیاز دارند.
۲. شرایط آب و هوایی
انتخاب مواد پوششی مناسب گلخانه ای مستلزم در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی منطقه است. برای شرایط سخت مانند دماهای بالا، باران شدید یا بادهای شدید، موادی با مقاومت بیشتر در برابر باد، مقاومت فشاری و مقاومت در برابر آب و هوا توصیه می شود.
به عنوان مثال، در مناطق گرمسیری، مواد پوششی که می توانند اشعه ماوراء بنفش شدید را مسدود کرده و افزایش دما را در داخل گلخانه کاهش دهند، مانند صفحات پلی کربنات توخالی شفاف، باید انتخاب شوند. در مناطق سردتر مانند اروپای شمالی و کانادا، پوشش های گلخانه ای با عملکرد عایق عالی، مانند فیلم های هوای دو لایه، ترجیح داده می شوند.
علاوه بر این، سطوح مختلف بارش و بارش برف در مناطق مختلف نیز می تواند بر انتخاب مواد پوشش گلخانه تأثیر بگذارد. در مناطقی که بارش برف قابل توجه است، موادی با ظرفیت باربری بالاتر، مانند شیشه سکوریت یا پانل های توخالی چند لایه، توصیه می شود. در مناطقی با فصول بارانی طولانی، مواد پوششی با عملکرد ضد آب برتر، مانند فیلم پلی اتیلن یا فیلم PVC، مناسب تر هستند.
۳. کنترل هزینه‌ها
کنترل هزینه و بودجه سرمایه گذاری فاکتورهای مهمی هستند که در انتخاب مواد پوشش گلخانه باید در نظر گرفته شوند. گلخانه های خصوصی و شرکت های کشاورزی کوچک ممکن است کنترل هزینه ها را در اولویت قرار دهند و اغلب فیلم های پلاستیکی مقرون به صرفه تر را به عنوان پوشش گلخانه ای انتخاب کنند.
با این حال، علیرغم هزینه اولیه پایین، فیلم های پلاستیکی طول عمر نسبتاً کوتاهی دارند و نیاز به تعویض و نگهداری مکرر دارند که ممکن است منجر به هزینه های کلی بالاتر شود. در مقابل، شرکت های بزرگ کشاورزی ممکن است تمایل بیشتری به سرمایه گذاری روی پوشش هایی با طول عمر بیشتر و عملکرد عایق بهتر، مانند پانل های شیشه یا پلی کربنات، علیرغم هزینه اولیه بالاتر، داشته باشند.
علاوه بر این، هزینه حمل و نقل و نصب مواد پوشش گلخانه باید در نظر گرفته شود. برای مکان های دور، حمل و نقل مواد سنگین تر مانند شیشه یا پانل های پلی کربنات ممکن است هزینه های بیشتری را به همراه داشته باشد که باید در هزینه های کلی لحاظ شود.
علاوه بر این، زمان و کار مورد نیاز برای نصب باید در نظر گرفته شود، زیرا موادی مانند پانل های شیشه یا پلی کربنات در مقایسه با فیلم های پلاستیکی سبک وزن معمولاً کار فشرده تری برای نصب دارند.
۴. گلخانه های خصوصی در مقابل شرکت های بزرگ کشاورزی
هم گلخانه های خصوصی و هم شرکت های بزرگ کشاورزی باید نیازها و موقعیت های خاص خود را هنگام انتخاب مواد پوشش گلخانه ارزیابی کنند. گلخانه های خصوصی با مقیاس کوچکتر و بودجه سرمایه گذاری محدود، معمولاً مواد مقرون به صرفه تری مانند فیلم های پلاستیکی یا ورق های پلی کربنات را انتخاب می کنند. این مواد مقرون به صرفه هستند، خرید و جایگزینی آنها آسان است، و خواص عایق و انتقال نور رضایت بخشی را ارائه می دهند و نیازهای کشاورزان را تا حدودی برآورده می کنند.
از سوی دیگر، شرکت‌های بزرگ کشاورزی، به دلیل مقیاس بزرگتر و بودجه سرمایه گذاری بالاتر، تمایل به انتخاب موادی با دوام و عملکرد عایق برتر، مانند پانل های شیشه یا پلی کربنات دارند.
فاکتورهای مهم هنگام انتخاب پوشش گلخانه ای مناسب
مواد مورد استفاده در پوشش گلخانه شما یک فاکتور بسیار مهم است که باید در نظر بگیرید. این موارد می تواند تأثیر قابل توجهی بر اثربخشی، دوام و مناسب بودن پوشش برای نیازهای خاص شما داشته باشد. به عنوان مثال، پوشش های پلاستیکی گلخانه به دلیل مقرون به صرفه بودن و تطبیق پذیری آنها رایج هستند. پوشش های پلاستیکی گلخانه برای کنترل دما بسیار عالی هستند و آنها را به انتخابی محبوب برای بسیاری از پرورش دهندگان تبدیل می کند. با این حال، آنها ممکن است بهترین محافظت را در برابر آفات ارائه نکنند یا اجازه جریان هوای مطلوب را ندهند.
۱. کنترل آفات
اگر کنترل آفات یک نگرانی مهم است، ممکن است پوشش تخصصی تری لازم باشد. به عنوان مثال، پوشش های توری گلخانه به گونه ای طراحی شده اند که از آفات جلوگیری کنند و در عین حال اجازه عبور هوا و نور را می دهند. آنها از مواد مختلفی از جمله HDPE و آلومینیوم ساخته شده اند که هر کدام خواص منحصر به فردی دارند. به عنوان مثال، توری حشرات برای گلخانه نوعی پوشش توری است که محافظت عالی از آفات را فراهم می کند.
هنگام انتخاب پوشش های گلخانه، نیازهای خاص خود، محصولاتی را که در حال رشد هستید و شرایط محیطی منطقه خود در نظر بگیرید. همچنین مهم است که دوام و طول عمر روکش را نیز در نظر بگیرید، زیرا این موارد می توانند بر مقرون به صرفه بودن سرمایه گذاری شما تأثیر بگذارند.
۲. اندازه و تناسب
اندازه و تناسب پوشش گلخانه شما نیز مهم است. پوششی که مناسب گلخانه شما نباشد می تواند منجر به مشکلات مختلفی مانند محافظت ناکافی، اتلاف گرما و افزایش حساسیت به آسیب شود.
اطمینان حاصل کنید که پوشش به اندازه کافی بزرگ است که کل گلخانه شما را به اندازه کافی بپوشاند. پوشش انتخاب شده باید به تمام لبه های ساختار گلخانه گسترش یابد و پوشش کامل را فراهم کند. اگر پوشش خیلی کوچک باشد، ممکن است محافظت کافی را ایجاد نکند و قسمت هایی از گلخانه شما را در معرض خطر قرار دهد.
از سوی دیگر، پوشش گلخانه ای که بیش از حد بزرگ است می تواند به سختی ایمن شود و منجر به بی ثباتی و آسیب احتمالی شود. همچنین می تواند چین ها یا محفظه هایی ایجاد کند که هوا یا آب را به دام می اندازد، که می تواند منجر به مشکلاتی مانند تراکم، رشد کپک یا از دست دادن گرما شود.
هنگام انتخاب اندازه پوشش برای گلخانه، توصیه می شود گلخانه خود را به طور دقیق اندازه گیری کنید. ارتفاع، عرض و طول سازه را در نظر بگیرید و فراموش نکنید که فضای اضافی را که ممکن است برای ایمن سازی پوشش نیاز داشته باشید در نظر بگیرید. به یاد داشته باشید، پوشش های گلخانه ای که به خوبی نصب شده اند، فقط حفاظت کننده نیستند و می توانند بر کارایی گلخانه شما و بر عواملی مانند کنترل دما، نفوذ نور و تهویه تأثیر بگذارند.
۳. دوام و طول عمر
دوام و طول عمر پوشش گلخانه ها از عوامل بسیار مهمی است که باید در نظر بگیرید. ترکیب و بافت پوشش می تواند به میزان قابل توجهی بر طول عمر پوشش شما تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، روکش های ساخته شده از HDPE (پلی اتیلن با چگالی بالا) و بافته شده در یک توری سایه تک رنگ به دلیل دوام خود شناخته شده اند و با مراقبت مناسب می توانند تا هشت سال دوام بیاورند.
یکی دیگر از عواملی که می تواند بر طول عمر پوشش گلخانه تأثیر بگذارد، نوع تثبیت کننده UV مورد استفاده است. تثبیت کننده های UV افزودنی هایی هستند که اشعه مضر UV نور خورشید را جذب یا منعکس می کنند و از تخریب مواد پوشش جلوگیری می کنند. یک تثبیت کننده UV با کیفیت بالا می تواند طول عمر پوشش گلخانه شما را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و آن را به سرمایه گذاری ارزشمندی برای پروژه های کشاورزی بلند مدت تبدیل کند.
هنگام انتخاب پوشش گلخانه ای، توجه به این عوامل ضروری است تا اطمینان حاصل شود که طول زمان مقاومت کرده و از محصولات شما محافظت پایدار به عمل می آورد.
علت استفاده از انواع پوشش گلخانه ای چیست؟
پوشش گلخانه ای نقش بسزایی در حفاظت از کشاورزی دارد. آنها محصولات را از شرایط نامساعد آب و هوایی، آفات و بیماری ها محافظت می کنند که منجر به گیاهان سالم تر و عملکرد بالاتر می شود.
علاوه بر این برخی از انواع پوشش های گلخانه ای می توانند با بهبود ذخیره کربن در خاک به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای کمک کنند. با این حال، تأثیر دقیق می تواند بر اساس نوع پوشش و شیوه های کشاورزی خاص مورد استفاده متفاوت باشد.
انواع خاصی از پوشش های گلخانه ای، مانند پوشش هایی که از مواد آلی ساخته شده اند، باعث افزایش ذخیره کربن در خاک شده و به تلاش ها برای کاهش تغییرات آب و هوایی کمک می کنند.
سوالات متداول
1-بهترین ماده برای پوشش گلخانه ای چیست؟
بهترین مواد برای پوشش گلخانه به نیازهای خاص شما بستگی دارد. روکش های پلاستیکی مقرون به صرفه و برای کنترل دما مناسب هستند، در حالی که روکش های توری می توانند محافظت عالی از آفات را ارائه دهند.
۲. هر چند وقت یکبار باید پوشش گلخانه خود را تعویض کنم؟
طول عمر پوشش گلخانه ای بستگی به مواد و شرایط محیطی دارد که در معرض آن قرار دارد. به طور متوسط، یک پوشش با کیفیت بالا می تواند چندین سال با مراقبت مناسب دوام بیاورد.
۳. آیا پوشش های گلخانه ای می توانند به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای کمک کنند؟
بله، انواع خاصی از پوشش های گلخانه ای می توانند با بهبود ذخیره کربن در خاک به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای کمک کنند.